This article lists the
indigenous languages of South America
The indigenous languages of South America are those whose origin dates back to the pre-Columbian era. The subcontinent has great linguistic diversity, but, as the number of speakers of indigenous languages is diminishing, it is estimated that it ...
. Extinct languages are marked by
dagger signs (
†).
Demographics by country
Demographics of Indigenous languages of South America by country as of 2012, as reported by Crevels (2012):
Languages by classification
Jolkesky (2016)
Jolkesky (2016) lists 43 language families and 66 language isolates (and/or unclassified languages) in South America – a total of 109 independent families and isolates.
[Jolkesky, Marcelo Pinho de Valhery. 2016. ]
Estudo arqueo-ecolinguístico das terras tropicais sul-americanas
'. Ph.D. dissertation, University of Brasília
A university () is an institution of tertiary education and research which awards academic degrees in several academic disciplines. ''University'' is derived from the Latin phrase , which roughly means "community of teachers and scholars". Uni ...
.
;Andoke-Urekena
*''
Andoke''
*''
Urekena''
;Arawa
*''
Suruwaha''
*Madi-Deni-Paumari
**Deni-Kulina: ''
Deni''; ''
Kulina''
**Madi-Arawa
***''
Arawa'' †
***Madi: ''
Banawa''; ''
Jamamadi''; ''
Jarawara''
**''
Paumari''
;Barbakoa
*Barbakoa, Southern
**''
Karanki'' †
**''
Kayapa''
**''
Kijo'' †
**''
Tsafiki
Tsafiki, also known as Tsachila or Colorado, is a Barbacoan languages, Barbacoan language spoken in Ecuador by c. 2000 ethnic Tsáchila people.
Phonology
Consonants
* /b, d/ are preglottalized �b, ˀdwhen occurring intervocalically.
* ...
''
*Barbakoa, Northern
**Kokonuko
***''
Kokonuko'' †
***Guambiano-Totoro: ''
Guambiano''; ''
Totoro''
**Pasto
***''
Awa Pit''
***''
Barbakoa'' †
***''
Pasto
Pasto, officially San Juan de Pasto (; "Saint John of Pasto"), is the capital of the department of Nariño, in southern Colombia. Pasto was founded in 1537 and named after indigenous people of the area. In the 2018 census, the municipality ...
'' †
***''
Sindagua'' †
;Bora-Muinane
*''
Bora''; ''
Miraña''
*''
Muinane''
;Chacha-Cholon-Hibito
*''
Chacha'' †
*''
Cholon''
*''
Hibito'' †
;Chapakura-Wañam
*''
Napeka''
*''
Rokorona''
*Chapakura-Kitemoka
**''
Chapakura'' †
**''
Kitemoka''
*More-Tora
**More-Kuyubi
***Kuyubi-Kumana: ''
Kumana''; ''
Kuyubi''
***''
More''
**''
Tora''
**''
Kabixi''
*Urupa-Wañam-Wari
**Urupa
***''
Urupa''
***''
Yaru''
**Wañam-Wari
***''
Wañam''
***Wari-Win: ''
Oro Eo''; ''
Oro Wari''; ''
Oro Win''
;Charrua
*''
Chana''
*''
Guenoa'' †
*''
Minuan'' †
;Chibcha
*''
Pech''
*Votic
**''
Maleku''
**''
Rama
Rama (; , , ) is a major deity in Hinduism. He is worshipped as the seventh and one of the most popular avatars of Vishnu. In Rama-centric Hindu traditions, he is considered the Supreme Being. Also considered as the ideal man (''maryāda' ...
''
**''
Wetar''
*Isthmus
**Boruka-Talamanca
***''
Boruka''
***Talamanca
****''
Teribe''
****Bribri-Kabekar
*****''
Bribri''
*****''
Kabekar''
**Doraske-Changena
***''
Changena'' †
***''
Doraske''
**Guaymi
***''
Buglere
Buglere, also known as Bugle, Murire and Muoy, is a Chibchan language of Panama closely related to Guaymi. There are two dialects, Sabanero and Bokotá (Bogota), spoken by the Bokota people
The Bokota, also called Bogotá or Bugleres, are an ...
''
***''
Ngäbe''
**Kuna
***''
Kuna Paya-Pukuro''
***''
Kuna San Blas''
*Magdalena
**''
Barí''
**''
Chimila''
**''
Nutabe'' †
**''
Tunebo''
**Muiska
***''
Guane'' †
***''
Muiska'' †
**Sierra de Santa Marta
***''
Kaggaba''
***Wiwa-Ika
****''
Ika''
****''
Kankuamo'' †
****''
Wiwa''
***''
Tairona
Tairona or Tayrona was a Pre-Columbian cultures of Colombia, Pre-Columbian culture of Colombia, which consisted in a group of chiefdoms in the region of Sierra Nevada de Santa Marta in present-day Cesar Department, Cesar, Magdalena Department, Mag ...
'' †
;Choko
*''
Waunana''
*Embera
**Embera, Southern: ''
Embera Baudo''; ''
Embera Chami''; ''
Epena''
**Embera, Northern: ''
Embera Katio''; ''
Embera Darien''
;Chon
*Chon, Southern
**''
Haush
The Haush or people were an Indigenous people who lived on the Mitre Peninsula of the Isla Grande de Tierra del Fuego. They were related culturally and linguistically to the Selkʼnam (also known as Ona) people who also lived on the Isla Gran ...
'' †
**''
Selkʼnam''
*Chon, Northern
**''
Tewelche''
**''
Teushen'' †
;Duho
*Tikuna-Yuri
**''
Karabayo''
**''
Tikuna''
**''
Yuri'' †
*Saliba-Hodi
**''
Hodi''
**Saliba-Betoi
***''
Betoi'' †
***Saliba-Piaroa
****''
Saliba''
****Piaroa-Mako
*****''
Ature'' †
*****''
Mako
, better known by the mononym name Mako (sometimes stylised MAKO), is a Japanese Voice acting in Japan, voice actress, singing, singer and a member of the band Bon-Bon Blanco, in which her prominent role is as the maraca player. She has also perf ...
''
*****''
Piaroa''
;Guahibo
*Guahibo, Nuclear
**''
Kuiba''
**''
Sikuani''
**''
Playero''
*''
Guayabero''
*''
Hitnü''
;Harakmbet-Katukina
*''
Amarakaeri''; ''
Arasaeri''; ''
Sapiteri''; ''
Wachipaeri''
*Katukina-Katawixi
**''
Katawixi''
**''
Kanamari''; ''
Katukina''
;Jaqi
*''
Aymara''
*Jaqaru
**''
Jaqaru''
**''
Kawki''
;Jirajara †
*''
Ayoman'' †
*''
Gayon'' †
*''
Jirajara'' †
;Jivaro
*''
Aguaruna''
*''
Palta'' †
*Jivaro, Nuclear
**''
Achuar-Shiwiar''
**''
Wambisa''
**''
Shuar
The Shuar, also known as Jivaro, are an indigenous ethnic group that inhabits the Ecuadorian and Peruvian Amazonia. They are famous for their hunting skills and their tradition of head shrinking, known as Tzantsa.
The Shuar language belongs to ...
''
;Karib
*Karib, Western †
**''
Karare'' †
**''
Opon'' †
*Karib, Central
**''
Apalai''
**Hianakoto
***''
Guake'' †
***''
Hianakoto-Umawa'' †
***''
Karihona''
**''
Kariña''
**''
Palmella'' †
**Tarano
***''
Akurio''
***''
Tiriyo''
**''
Wayana
The Wayana (alternate names: Ajana, Uaiana, Alucuyana, Guaque, Ojana, Oyana, Orcocoyana, Pirixi, Urukuena, Waiano etc.) are a Carib-speaking people located in the southeastern part of the Guiana highlands, a region divided between Brazil, Surin ...
''
*Karib, Southern
**Kuikuro
***''
Kalapalo''
***''
Kuikuro
The Kuikuro are an Indigenous peoples in Brazil, indigenous people from the Mato Grosso region of Brazil. Their language, Kuikuro language, Kuikuro, is a part of the Cariban language family. The Kuikuro have many similarities with other Xingu (peo ...
''
***''
Matipu''
***''
Nahukwa''
**Pekodi
***Arara-Ikpeng
****''
Arara''
****''
Ikpeng''
***''
Bakairi''
**''
Pimenteira'' †
*Karib, Northern
**Parukoto
***''
Kashuyana''
***Parukoto, Nuclear
****''
Hishkaryana''
****''
Sikiana''
****''
Waiwai''
**Purukoto
***Kapong: ''
Akawayo''; ''
Patamona''
***''
Makushi''
***Pemon: ''
Arekuna''; ''
Ingariko''; ''
Kamarakoto''; ''
Taurepang''
***''
Purukoto''
**Venezuela
***De'kwana-Wayumara
****''
De'kwana''
****''
Wayumara''
***''
Eñepa''
***Kumana
****''
Chayma''
****''
Kumanagoto'' †
***Mapoyo-Yabarana
****''
Mapoyo''
****''
Pemono''
****''
Yabarana''
***''
Tamanaku'' †
***Yao †
****''
Tiverikoto
Tiverikoto (Tivericoto) is an extinct and poorly attested Cariban language. Terrence Kaufman
Terrence Kaufman (1937 – March 3, 2022) was an American linguist specializing in documentation of unwritten languages, lexicography, Mesoamerican h ...
'' †
****''
Yao'' †
**Yawaperi-Paravilhana
***Sapara-Paravilhana
****''
Paravilhana''
****''
Sapara''
***Yawaperi
****''
Bonari'' †
****''
Waimiri-Atroari''
**Yukpa-Japreria
***''
Japreria''
***''
Yukpa''
;Kawapana
*''
Shawi''
*''
Shiwilu''
;Kechua
*Kechua I
**Kechua ''Pacaraos''
**Kechua I, Central
***Wallaga
****Kechua ''Ambo-Pasco''
****Kechua ''Cajatambo''
****Kechua ''Wallaga''
****Kechua ''Wamalies''
****Kechua ''Junin''
****Kechua ''Tusi Pasco''
***Wankay
****Kechua ''Waylla Wanka''
****Kechua ''Jauja-Wanka''
***Waylay
****Kechua ''Conchucos, Southern''
****Kechua ''Conchucos, Northern''
****Kechua ''Corongo''
****Kechua ''Waylas''
****Kechua ''Siwas''
***Yauyos
****Kechua ''Yauyos''
*Kechua II
**Kechua ''Chincha'' †
**Kechua ''Cusco, Classical'' †
**Kechua IIa
***Kechua ''Cajamarca-Lambayeque''
****Kechua ''Cajamarca''
****Kechua ''Lambayeque''
***Kechua ''Laraos-Lincha''
****Kechua ''Laraos''
****Kechua ''Lincha''
**Kechua IIb
***Kechua ''Chachapoyas''
***Kechua ''San Martin''
***Kichua, Equatorial
****''Inga''
****Kichua ''Chimborazo''
****Kichua ''Imbabura''
****Kichua ''Kañar-Loja''
****Kichua ''Napo''
****Kichua ''Pastaza''
****Kichua ''Pichincha''
****Kichua ''Salasaca''
****Kichua ''Tena''
**Kechua IIc
***Kechua ''Ayacucho''
***Kechua ''Cusco-Boliviano''
****Kechua ''Apolo''
****Kechua ''Arequipa''
****Kechua ''Boliviano''
****Kechua ''Cusco, Modern''
****Kechua ''Puno''
***Kechua ''Santiagueño''
;Lengua-Maskoy
*Lengua: ''
Enlhet''; ''
Enxet''
*Maskoy
**Maskoy, Southern: ''
Angaite''; ''
Sanapana''
**Maskoy, Northern: ''
Kaskiha''; ''
Maskoy''
;Macro-Arawak
*''
Kandoshi'' / ''
Shapra''
*''
Muniche''
*''
Pukina'' †
*Arawak
**''
Yanesha''
**Arawak, Western
***''
Aguachile'' †
***''
Chamikuro''
***Mamoré-Paraguai
****Mamoré-Guaporé
*****Mojo-Paunaka
******Mojo: ''
Ignaciano''; ''
Trinitario''
******''
Paunaka
The Pauna language (''Paunaca'', ''Paunaka'', 'our language') is an Arawakan language in South America. It is an extremely endangered language, which belongs to the southern branch of the Arawakan language family and it is spoken in the Bolivia ...
''
*****Baure-Paikoneka
******Baure: ''
Baure''; ''
Joaquiniano
Baure or Bauré is an endangered Arawakan languages, Arawakan language spoken by only 40 of the thousand Baure people of the Beni Department of northwest of Magdalena Municipality, Beni, Magdalena, Bolivia. Some Bible portions have been translat ...
''; ''
Muxojeone'' †
******''
Paikoneka'' †
****Terena: ''
Chane'' †; ''
Guana'' †; ''
Kinikinau''; ''
Terena
The Trans-European Research and Education Networking Association (TERENA, ) was a not-for-profit association of European national research and education networks (NRENs) incorporated in Amsterdam, The Netherlands. The association was originally ...
''
***Negro-Putumayo
****Jumana-Pase: ''
Jumana'' †; ''
Pase'' †
****''
Kaishana'' †
****Nawiki
*****''
Kabiyari''
*****Karu-Tariana
******Karu: ''
Baniwa''; ''
Kuripako''
******''
Tariana''
*****''
Mepuri'' †
*****Piapoko-Achagua: ''
Achagua''; ''
Piapoko''
*****''
Wainambu'' †
*****Warekena-Mandawaka: ''
Warekena''; ''
Mandawaka'' †
*****Yukuna-Wainuma: ''
Mariate'' †; ''
Wainuma'' †; ''
Yukuna''
****''
Resigaro''
****''
Wirina'' †
***Orinoco
****Yavitero-Baniva: ''
Baniva''; ''
Yavitero'' †
****''
Maipure'' †
***Pre-Andine
****Ashaninka-Nomatsigenga: ''
Ashaninka''
*****Ashaninka-Kakinte: ''
Ashaninka''
******Ashaninka-Asheninka
*******''
Ashaninka''
*******Asheninka: ''
Asheninka Pajonal''; ''
Asheninka Perene''; ''
Asheninka Pichis''; ''
Asheninka Ucayali''; ''
Ashininka''
******''
Kakinte''
*****Machiguenga-Nanti: ''
Machiguenga''; ''
Nanti''
*****''
Nomatsigenga''
***Purus
****''
Apurinã''
****''
Iñapari''
****Piro-Manchineri: ''
Kanamare'' †; ''
Kuniba'' †; ''
Manchineri''; ''
Mashko Piro''; ''
Yine''
**Arawak, Eastern
***Lower Amazon
****Atlantic: ''
Marawan'' †; ''
Palikur
The Palikur are an Indigenous people located in the riverine areas of the Brazilian state of Amapá and in French Guiana, particularly in the south-eastern border region, on the north bank of the Oyapock River. The Palikur Nation, or ''naoné'', ...
''
****Guaporé-Tapajós
*****''
Saraveka'' †
*****Tapajós: ''
Enawene-Nawe''; ''
Paresi''
****Xingu
*****''
Kustenau'' †
*****Waura-Mehinako: ''
Mehinaku''; ''
Waura''
*****''
Yawalapiti''
****''
Waraiku'' †
***Solimões-Caribbean: ''
Marawan'' †; ''
Palikur
The Palikur are an Indigenous people located in the riverine areas of the Brazilian state of Amapá and in French Guiana, particularly in the south-eastern border region, on the north bank of the Oyapock River. The Palikur Nation, or ''naoné'', ...
''
****''
Marawa'' †
****Caribbean
*****''
Kaketio'' †
*****Wayuu-Añun
******''
Añun''
******''
Wayuu
The Wayuu (also Wayu, Wayú, Guajiro, Wahiro) are an Indigenous ethnic group of the Guajira Peninsula in northernmost Colombia and northwest Venezuela. The Wayuu language is part of the Arawakan language family. Throughout their history, they ...
''
*****Lokono-Iñeri
******Iñeri: ''
Garifuna
The Garifuna people ( or ; pl. Garínagu in Garifuna) are a people of mixed free African and Amerindian ancestry that originated in the Caribbean island of Saint Vincent and traditionally speak Garifuna, an Arawakan language.
The Garifuna ...
''; ''
Kalhiphona'' †
******''
Lokono
The Lokono or Arawak are an Arawak people native to northern coastal areas of South America. Today, approximately 10,000 Lokono live primarily along the coasts and rivers of Guyana, with smaller numbers in Venezuela, Trinidad and Tobago, Trinida ...
''
*****''
Shebayo'' †
*****''
Taino'' †
****Negro-Branco
*****''
Arua
Arua is a city and commercial centre within the Arua District in the Northern Region, Uganda, Northern Region of Uganda.
Location
Arua is approximately north-west of Kampala, the capital and largest city of Uganda, Arua is about , by road, west ...
'' †
*****''
Mainatari'' †
*****Negro
******Bare-Guinao: ''
Bare''; ''
Guinao'' †
******Bawana-Kariai-Manao: ''
Bawana'' †; ''
Kariai'' †; ''
Manao'' †
******''
Yabaana'' †
*****Branco
******''
Mawayana''
******Wapishana-Parawana: ''
Aroaki'' †; ''
Atorada''; ''
Parawana'' †; ''
Wapishana''
;Macro-Mataguayo-Guaykuru
*''
Payagua'' †
*''
Guachi'' †
*Guaykuru
**''
Kadiweu''
**Qom-Abipon
***''
Abipon'' †
***Qom
****Qom, Southern: ''
Mokovi''
****Qom, Northern: ''
Pilaga''; ''
Toba''
*Mataguayo
**Mataguayo, Western
***Chorote: ''
Chorote Iyojwa'ja''; ''
Chorote Iyo'wujwa''
***Wichi: ''
Wichi Guisnay''; ''
Wichi Nokten''; ''
Wichi Vejoz''
**Mataguayo, Eastern
***''
Maka
Maka or MAKA may refer to:
* Funhouse (Makana "Maka" Akana), a Marvel Comics supervillain
* Maká, a Native American people in Paraguay
** Maká language, spoken by the Maká
* Maka (satrapy), a province of the Achaemenid Empire
* Maka, Biffech ...
''
***''
Nivakle''
;Macro-Jê
*''
Borum''
*''
Ofaye''
*''
Rikbaktsa''
*''
Yate
Yate is a town and civil parish in South Gloucestershire, England. It lies just to the southwest of the Cotswolds, Cotswold Hills and is northeast of Bristol and from Bath, Somerset, Bath.
Developing from a small village into a town from t ...
''
*Bororo
**''
Bororo
The Bororo are indigenous people of Brazil, living in the state of Mato Grosso. They also extended into Bolivia and the Brazilian state of Goiás. The Western Bororo live around the Jauru and Cabaçal rivers. The Eastern Bororo (Orarimogodoge) l ...
''
**''
Otuke'' †
**''
Umutina'' †
*Maxakali
**''
Malali'' †
**Maxakali-Pataxo
***''
Maxakali
The Maxakali are an ethnic group of indigenous people in Brazil.
Geography and ethnology
The Maxakali live in the districts of Santa Helena de Minas, Bertópolis, Ladainha, Minas Gerais, Ladainha and Teófilo Otoni in the federal state Minas ...
''
***''
Pataxo'' †
*Kamakã †
**''
Masakara'' †
**Kamakã-Menien †
***''
Kamakã'' †
***''
Menien'' †
*Kariri †
**''
Dzubukua'' †
**''
Kipea'' †
**''
Xoko'' †
*Macro-Jê, Nuclear
**''
Besiro''
**Jeoromitxi-Arikapu: ''
Arikapu''; ''
Jeoromitxi''
**Karaja: ''
Javae''; ''
Karaja''; ''
Xambioa''
**Jê
***Jê, Central
****''
Akroa'' †
****''
Xakriaba'' †
****''
Xavante''
****''
Xerente''
****''
Jeiko'' †
***Jê, Southern
****Ingain: ''
Ingain'' †; ''
Kimda'' †
****Kaingang-Xokleng
*****Kaingang: ''
Kaingang
The Kaingang people are an Indigenous peoples in Brazil, Indigenous Brazilian ethnic group spread out over the three southern Brazilian states of Paraná (state), Paraná, Santa Catarina (state), Santa Catarina and Rio Grande do Sul and the sout ...
''; ''
Kaingang Paulista''
*****''
Xokleng''
***Jê, Northern
****''
Apinaje''
****Kayapo: ''
Mẽbengokre''; ''
Xikrin''
****''
Panara''
****Suya-Tapayuna: ''
Suya''; ''
Tapayuna''
****Timbira: ''
Apãniekra''; ''
Kraho''; ''
Krẽje'' †; ''
Krĩkati''; ''
Parkateje''; ''
Pykobje''; ''
Ramkokamekra''
;Mapudungun
*Mapudungun, Nuclear
**''
Mapudungun
Mapuche ( , ; from 'land' and 'people', meaning 'the people of the land') or Mapudungun (from 'land' and 'speak, speech', meaning 'the speech of the land'; also spelled Mapuzugun and Mapudungu) is either a language isolate or member of the s ...
''
**''
Pewenche''
**''
Rankelche''
*Mapudungun, Southern: ''
Williche''
*Mapudungun, Northern
**''
Pikunche'' †
**''
Chango'' †
;Moseten-Tsimane
*''
Moseten''
*''
Tsimane''
;Mura-Matanawi
*''
Matanawi'' †
*Mura-Pirahã
**Mura: ''
Bohura'' †; ''
Mura'' †
**''
Pirahã''
;Nambikwara
*''
Sabane''
*Nambikwara, Northern
**Guaporé: ''
Mamainde''; ''
Negarote''; ''
Tawende''
**Roosevelt: ''
Lakonde''; ''
Latunde''; ''
Tawande''
*Nambikwara, Southern
**Alantesu: ''
Alantesu''; ''
Hahãintesu''; ''
Waikisu''; ''
Wasusu''
**Halotesu: ''
Halotesu''; ''
Kithãulhu''; ''
Wakalitesu''; ''
Sawentesu''
**Manduka: ''
Hukuntesu''; ''
Niyahlosu''; ''
Siwaisu''
**''
Sarare''
;Otomako-Taparita †
*''
Otomako'' †
*''
Taparita'' †
;Pano-Takana
*Takana
**''
Ese Ejja''
**Kavineña-Takana
***''
Kavineña''
***Takana
****''
Araona''
****''
Maropa''
****''
Takana''
*Pano
**Pano, Northern
***''
Kulina'' (Pano)
***''
Korubo''
***''
Matis''
***''
Matses''
***''
Pisabo''
**Pano, Nuclear
***''
Kasharari''
***Pano, Western
****Kashibo-Kakataibo: ''
Kashibo''; ''
Kakataibo''
****''
Nokaman'' †
***Pano, Central
****Purus
*****''
Amawaka''
*****''
Kashinawa''
*****Yaminawa-Iskonawa-Marinawa: ''
Iskonawa''; ''
Marinawa''; ''
Yaminawa''; ''
Yawanawa''
****Jurua
*****''
Kanamari'' (Pano)
*****''
Katukina'' (Pano)
*****''
Marubo''
****Nukini-Remo
*****''
Nukini''
*****''
Remo
Remo Inc. is an American musical instruments manufacturing company based in Valencia, California, and founded by Remo Belli in 1957. Products manufactured include drum kits, drumheads, drums, and drum hardware, hardware, and various percussio ...
''
*****''
Poyanawa''
****Atsawaka †
*****''
Arazaeri'' †
*****''
Atsawaka'' †
*****''
Yamiaka'' †
****Chakobo
*****''
Chakobo''
*****''
Karipuna'' (Pano)
*****''
Pakawara''
****Shipibo-Kapanawa
*****''
Kapanawa''
*****Shipibo-Wariapano: ''
Sensi'' †; ''
Wariapano''; ''
Shipibo
The Shipibo-Conibo are an indigenous people along the Ucayali River in the Amazon rainforest in Peru. Formerly two groups, they eventually became one tribe through intermarriage and communal rituals and are currently known as the Shipibo-Conib ...
''
;Peba-Yagua
*Peba †
**''
Peba'' †
**''
Yameo'' †
*''
Yagua''
;Puinave-Nadahup
*Nadahup
**Nadëb: ''
Nadëb do Rio Negro''; ''
Nadëb do Roçado''
**Hup-Dâw
***''
Dâw''
***Hup
****''
Hupda''
****''
Yuhup''
*Puinave-Kak
**''
Puinave''
**Kak
***''
Kakwa''
***''
Nukak
The Nukak people (also Nukak-Maku people, Makú) live between the Guaviare River, Guaviare and Inírida River, Inírida rivers, in the depths of the tropical humid forest, on the fringe of the Amazon basin, in Guaviare Department, Republic of Co ...
''
;Puri †
*''
Coroado'' †
*''
Puri
Puri, also known as Jagannath Puri, () is a coastal city and a Nagar Palika, municipality in the state of Odisha in eastern India. It is the district headquarters of Puri district and is situated on the Bay of Bengal, south of the state ca ...
'' †
;Tallan †
*''
Katakaos'' †
*''
Kolan'' †
;Timote-Kuika
*''
Kuika'' †
*''
Mukuchi'' †
*''
Timote'' †
;Tinigua-Pamigua
*''
Pamigua'' †
*''
Tinigua''
;Tukano
*Tukano, Western
**''
Kueretu'' †
**Tukano, Western, Nuclear
***''
Mai Huna''
***Koreguaje-Pioje
****Koreguaje-Tama
*****''
Koreguaje''
*****''
Tama'' †
****Pioje
*****''
Makaguaje'' †
*****''
Sekoya''
*****''
Siona''
*****''
Tetete'' †
*Tukano, Eastern
**Tanimuka-Retuarã-Yahuna: ''
Tanimuka''; ''
Retuarã''; ''
Yahuna''
**Tukano, Eastern, West
***Kubeo-Desano
****''
Kubeo''
****Desano-Yupua
*****Desano-Siriano: ''
Desano''; ''
Siriano''
*****''
Yupua'' †
***Makuna-Barasano-Eduria: ''
Makuna''; ''
Barasano''; ''
Eduria''
**Tukano, Eastern, East
***Tukano-Tatuyo
****''
Tukano''
****Tatuyo-Bara-Waimaha
*****''
Tatuyo''
*****Bara-Waimaha: ''
Bara''; ''
Waimaha''
***Tuyuka-Wanano
****Wanano-Piratapuyu
*****''
Wanano''
*****''
Piratapuyo''
****Tuyuka-Karapanã
*****Karapanã-Pisamira: ''
Karapanã''; ''
Pisamira''
*****Tuyuka-Yuruti: ''
Tuyuka''; ''
Yuruti''
;Tupi
*Arikem
**''
Arikem'' †
**''
Karitiana''
*Monde
**''
Paiter
The Paiter, also known as Suruí, Suruí do Jiparaná, and Suruí de Rondônia, are an indigenous people of Brazil, who live in ten villages near the Mato Grosso–Rondônia border. They are farmers, who cultivate coffee.
Language
The Paiter sp ...
''
**Monde, Nuclear
***''
Monde''
***Cinta-Larga-Zoro
****''
Arua
Arua is a city and commercial centre within the Arua District in the Northern Region, Uganda, Northern Region of Uganda.
Location
Arua is approximately north-west of Kampala, the capital and largest city of Uganda, Arua is about , by road, west ...
''
****''
Cinta-Larga''
****Gavião-Zoro: ''
Gavião''; ''
Zoro''
*Ramarama-Purubora
**''
Purubora''
**Ramarama: ''
Karo''; ''
Urumi''
*Tupari
**''
Makurap''
**Tupari, Nuclear
***Sakurabiat-Akuntsu
****''
Akuntsu''
****''
Sakurabiat''
***''
Kepkiriwat'' †
***''
Tupari''
***''
Wayoro''
*Tupi, Nuclear
**Juruna
***''
Juruna''
***''
Manitsawa'' †
***''
Shipaya''
**Munduruku
***''
Kuruaya''
***''
Munduruku
The Munduruku, also known as Mundurucu or Wuy Jugu, are an indigenous people of Brazil living in the Amazon River basin. Some Munduruku communities are part of the Coatá-Laranjal Indigenous Land. They had an estimated population in 2014 of 13 ...
''
**Mawe-Aweti-Tupi-Guarani
***''
Satere-Mawe''
***Aweti-Tupi-Guarani
****''
Aweti''
****Tupi-Guarani
*****''
Kamayura''
*****Kaapor-Ava
******''
Ava-Canoeiro''
******Kaapor: ''
Anambe'' †; ''
Aura''; ''
Guaja''; ''
Takuñape'' †; ''
Urubu-Kaapor''
*****Akwawa-Arawete
******Akwawa-Tapirape
*******Akwawa: ''
Asurini do Tocantins''; ''
Parakanã''; ''
Surui'' (Tupi-Guarani)
*******''
Tapirape''
******Arawete-Asurini
*******Arawete: ''
Amanaye'' †; ''
Anambe''; ''
Ararandewara'' †; ''
Arawete''
*******''
Asurini do Xingu''
*****Tupi-Guarani, Nuclear
******Tenetehara: ''
Guajajara''; ''
Tembe''; ''
Turiwara'' †
******Kawahib-Kayabi
*******''
Apiaka''
*******''
Juma''
*******''
Kayabi''
*******Kawahib: ''
Amondawa''; ''
Karipuna'' (Tupi); ''
Parintintin''; ''
Piripkura''; ''
Tukumanfed'' †; ''
Uruewauwau''; ''
Wirafed''
******Tupi-Guarani, Diasporic
*******Guarani-Guarayu-Siriono
********Guarayu: ''
Guarayu''; ''
Pauserna''
********Siriono: ''
Siriono''; ''
Jora'' †; ''
Yuki''
********Guarani
*********''
Ache''
*********Guarani: ''
Guarani, Classical'' †; ''
Chiriguano''; ''
Chiripa''
*********Central: ''
Guarani Paraguaio''
*********Western: ''
Guarani Boliviano''; ''
Tapiete''
*********Eastern: ''
Kayowa''; ''
Mbya''; ''
Ñandeva''; ''
Pai Tavytera''; ''
Sheta''
*******Tupinamba-Kokama
********Kokama-Omagua: ''
Kokama''; ''
Kokamilla''; ''
Omagua''
********Tupi: ''
Tupi'' †; ''
Tupi Austral'' †
********Tupinamba: ''
Nhengatu''; ''
Tupinamba'' †
********Wayampi: ''
Emerillon''; ''
Wayampi
Wayampi or Wayãpi are an Indigenous people located in the south-eastern border area of French Guiana at the confluence of the rivers Camopi and Oyapock, and the basins of the Amapari and Carapanatuba Rivers in the central part of the states ...
''; ''
Zo'e''
;Uru-Chipaya
*''
Chipaya''
*''
Murato''
*''
Uru'' / ''Uchumataqu''
;Warpe †
*''
Allentiak'' †
*''
Millkayak'' †
;Witoto-Okaina
*Okaina: ''
Okaina''
*Witoto
**''
Witoto Nüpode''
**Minika-Murui
***''
Witoto-Minika''
***''
Witoto-Murui''
**''
Nonuya''
;Yanomami
*''
Sanuma''
*''
Yanam''
*Yanomami, Central
**Yanomami-Yanomamï: ''
Yanomam''; ''
Yanomamï''
**''
Yaroame''
;Zamuko
*Ayoreo: ''
Ayoreo''; ''
Zamuko'' †
*Chamakoko
**''
Tomaraho''
**''
Ïbïtoso''
;Zaparo
*Zaparo, Western
**''
Arabela''
**''
Zaparo''
*Zaparo, Eastern
**''
Kawarano''
**''
Ikito''
;Isolates
*''
Aikanã''
*''
Andaki'' †
*''
Arara do Rio Branco''
*''
Arutani''
*''
Atakame'' †
*''
Atikum'' †
*''
Aushiri'' †
*''
Chono'' †
*''
Guamo'' †
*''
Guato''
*''
Gününa Këna''
*''
Iranche''/''
Myky''
*''
Itonama''
*''
Kakan'' †
*''
Kamsa
Kamsa (, ) was the tyrant ruler of the Vrishni kingdom, with its capital at Mathura, Uttar Pradesh, Mathura. He is variously described in Hindu texts, Hindu literature as either a human or an asura; The Puranas describe him as an asura, while ...
''
*''
Kañari'' †
*''
Kanichana''
*''
Kanoe''
*''
Kawesqar''
*''
Kayuvava''
*''
Kerandi'' †
*''
Kimbaya'' †
*''
Kingnam'' †
*''
Kofan''
*''
Komechingon'' †
*''
Koraveka'' †
*''
Kueva'' †
*''
Kulle'' †
*''
Kunza'' †
*''
Kuruminaka'' †
*''
Kwaza''
*''
Leko Leko may refer to:
* Leko (surname)
* Leko languages, a small group of African Savanna languages
* Leco language, a moribund isolate language of Bolivia
* Lekolite or Leko, a type of stage spotlight
* Alexandro da Silva Santos or Leko, Brazilian fo ...
''
*''
Lule'' †
*''
Máku'' †
*''
Malibu'' †
*''
Mochika'' †
*''
Mokana'' †
*''
Morike'' †
*''
Movima''
*''
Muzo-Kolima'' †
*''
Omurano''
*''
Oti'' †
*''
Paez''
*''
Panche'' †
*''
Pijao'' †
*''
Puruha'' †
*''
Sanaviron'' †
*''
Sape''
*''
Sechura'' †
*''
Tarairiu'' †
*''
Taruma''
*''
Taushiro''
*''
Tekiraka''
*''
Trumai''
*''
Tuxa'' †
*''
Umbra''
*''
Urarina
The Urarina are an indigenous people of the Peruvian Amazon Basin (Loreto (Department of Peru), Loreto) who inhabit the valleys of the Chambira, Urituyacu, and Corrientes Rivers. According to both archaeological and historical sources, they have ...
''
*''
Vilela''
*''
Waorani''
*''
Warao''
*''
Xukuru'' †
*''
Yagan''
*''
Yaruro''
*''
Yurakare''
*''
Yurumangui'' †
*''
Zenu'' †
Campbell (2012)
Lyle Campbell
Lyle Richard Campbell (born October 22, 1942) is an American scholar and linguist known for his studies of indigenous American languages, especially those of Central America, and on historical linguistics in general. Campbell is professor emeri ...
(2012) proposed the following list of 53 uncontroversial indigenous language families and 55 isolates of South America – a total of 108 independent families and isolates.
;
Aikaná (
Aikanã,
Huarí,
Warí,
Masaká,
Tubarão
Tubarão (lit. "shark") is a Brazilian Municipalities of Brazil, municipality located in southern part of Santa Catarina (state), Santa Catarina state. The population, according to the IBGE/2020 estimate was 106,422. It is the main city of th ...
,
Kasupá,
Mundé,
Corumbiara
Corumbiara is a municipality located in the Brazilian state of Rondônia
Rondônia () is one of the 26 states of Brazil, located in the northern subdivision of the country (central-western part). It is bordered by Acre (state), Acre in the wes ...
)
*(dialect:
Masaká (
Massaca,
Massaka,
Masáca))
;
Andaquí †
;
Andoque (
Andoke,
Choʼoje,
Patsiaehé)
;
Arawakan
Arawakan (''Arahuacan, Maipuran Arawakan, "mainstream" Arawakan, Arawakan proper''), also known as Maipurean (also ''Maipuran, Maipureano, Maipúre''), is a language family that developed among ancient Indigenous peoples in South America. Branch ...
(
Arahuacan,
Maipurean,
Maipuran)
*
Northern Arawakan (Upper Amazon, Maritime, and Eastern branches)
**
Upper Amazon branch
***
Western Nawiki sub-branch
****
Wainumá group
*****
Wainumá † (
Waima,
Wainumi,
Waiwana,
Waipa,
Yanuma)
*****
Mariaté †
*****
Anauyá †
****
Piapoco group
*****
Achagua (
Ajagua,
Xagua)
*****
Piapoco
*****
Amarizana †
****
Cabiyarí (
Caviyarí,
Kaviyarí,
Cabiuarí,
Cauyarí,
Cuyare)
****
Warekena group
*****
Guarequena (
Warekena,
Guarenquena,
Arequena)
*****
Mandahuaca (
Mandawaka,
Mandauaca,
Maldavaca,
Ihini,
Arihini,
Maldavaca,
Cunipusana,
Yavita,
Mitua)
****
Río Negro group †
*****
Jumana †
*****
Pasé †
*****
Kawishana † (
Cawishana,
Kaiwishana,
Kayuwishana)
****
Yucuna (
Jukuna) (dialects or languages)
*****
Yucuna (
Chucuna,
Matapí) (
Jukuna)
*****
Garú † (
Guarú)
***
Eastern Nawiki sub-branch
****
Tariana (
Tariano,
Tarîna,
Taliáseri)
****
Karu (dialects or languages)
****
Ipeka-Kurripako (dialects or language)
****
Karútana-Baniwa (Baniva) dialect group
****
Katapolítani-Moriwene-Mapanai (dialects or language)
****
Resígaro
***Central Upper Amazon sub-branch
****
Baré group
*****
Marawá †
*****
Baré (
Bare,
Ihini,
Barawana,
Barauna,
Barauana,
Arihini,
Maldavaca,
Cunipusana,
Yavita,
Mitua),
Guinao † (
Guinaú) (Aikhenvald (1999a: 71) mentions
Guinau with Bare.)
****
Yavitero group
*****
Yavitero † (
Yavitano)
*****
Baniva †
*****
Maipure † (Aikhenvald (1999a: 71) gives
Yavitero and
Baniwa of Yavita as alternative names for a single language.)
****
Manao group
*****
Manao †
*****
Kariaí †
***Arawakan Upper-Amazon branch languages of uncertain grouping
****
Waraikú †
****
Yabaána † (
Jabaana,
Yabarana)
****
Wiriná †
****
Xiriâna † (
Shiriana)
**Maritime branch (
Caribbean
The Caribbean ( , ; ; ; ) is a region in the middle of the Americas centered around the Caribbean Sea in the Atlantic Ocean, North Atlantic Ocean, mostly overlapping with the West Indies. Bordered by North America to the north, Central America ...
)
***
Aruán † (
Aruá,
Aroã)
***
Mawayana (
Mahuayana,
Mapidian)
***
Wapixana
The Wapishana or Wapichan (or Wapisiana, Wapitxana, Vapidiana, Wapixana) are an Indigenous group found in the Roraima area of northern Brazil and southern Guyana.
Location
Currently the Wapishana are located in the State of Roraima, Brazil, nor ...
(
Wapishana,
Wapixiána,
Wapisiana,
Uapixana,
Vapidiana) (dialects or languages) (dialects:
Amariba,
Atorai)
***
Ta-Maipurean sub-branch
****
Taíno
The Taíno are the Indigenous peoples of the Caribbean, Indigenous peoples of the Greater Antilles and surrounding islands. At the time of European contact in the late 15th century, they were the principal inhabitants of most of what is now The ...
†
****
Guajiro group
*****
Guajiro (
Goahiro,
Goajiro,
Guajira,
Wayuunaiki
Wayuu ( ), or Guajiro, is a major Arawakan language spoken by 400,000 indigenous Wayuu people in northwestern Venezuela and northeastern Colombia on the Guajira Peninsula and surrounding Lake Maracaibo.
There were an estimated 300,000 speake ...
,
Wayuu
The Wayuu (also Wayu, Wayú, Guajiro, Wahiro) are an Indigenous ethnic group of the Guajira Peninsula in northernmost Colombia and northwest Venezuela. The Wayuu language is part of the Arawakan language family. Throughout their history, they ...
)
*****
Paraujano (
Añún) (dialects:
Alile,
Toa)
*****
Arawak
The Arawak are a group of Indigenous peoples of northern South America and of the Caribbean. The term "Arawak" has been applied at various times to different Indigenous groups, from the Lokono of South America to the Taíno (Island Arawaks), w ...
(
Locono,
Lokono
The Lokono or Arawak are an Arawak people native to northern coastal areas of South America. Today, approximately 10,000 Lokono live primarily along the coasts and rivers of Guyana, with smaller numbers in Venezuela, Trinidad and Tobago, Trinida ...
,
Aruak,
Arowak)
*****
Iñeri (
Igneri
The Igneri were an Indigenous Arawak people of the southern Lesser Antilles in the Caribbean. Historically, it was believed that the Igneri were conquered and displaced by the Island Caribs or Kalinago in an invasion some time before European col ...
,
Island Carib) (dialects or languages)
*****
Kalhíphona † (
Island Carib)
*****
Garífuna
The Garifuna people ( or ; pl. Garínagu in Garifuna language, Garifuna) are a people of mixed free African people, African and Indigenous people of the Americas, Amerindian ancestry that originated in the Caribbean island of Saint Vincent (An ...
(
Black Carib
The Garifuna people ( or ; pl. Garínagu in Garifuna) are a people of mixed free African and Amerindian ancestry that originated in the Caribbean island of Saint Vincent and traditionally speak Garifuna, an Arawakan language.
The Garifuna a ...
)
**Eastern branch
***
Palikur
The Palikur are an Indigenous people located in the riverine areas of the Brazilian state of Amapá and in French Guiana, particularly in the south-eastern border region, on the north bank of the Oyapock River. The Palikur Nation, or ''naoné'', ...
(
Palikour,
Palicur,
Palijur) (dialects or languages)
***
Marawán-Karipurá †
*Southern division
**Western branch
***
Amuesha (
Amuese,
Amoesha,
Amueixa,
Amoishe,
Amagues,
Amage,
Omage,
Amajo,
Lorenzo,
Amuetamo,
Amaje,
Yanesha)
***Chamicuro language, Chamicuro (Chamicura language, Chamicura, Chamicolo language, Chamicolo)
**Central branch
***Paresí languages, Paresí group
****Paresí language, Paresí (Parecís language, Parecís, Paretí language, Paretí, Haliti language, Haliti)
****Saraveca language, Saraveca † (Sarave language, Sarave)
***Waurá languages, Waurá group
****Waurá-Meinaku language, Waurá-Meinaku (Uara language, Uara,
Aura, Mahinacu language, Mahinacu)
****Yawalapití language, Yawalapití (Jaulapiti language, Jaulapiti, Yaulapiti language, Yaulapiti)
****Custenau language, Custenau † (
Kustenau)
**Southern Outlier branch
***
Terena
The Trans-European Research and Education Networking Association (TERENA, ) was a not-for-profit association of European national research and education networks (NRENs) incorporated in Amsterdam, The Netherlands. The association was originally ...
(Tereno language, Tereno, Terêna language, Terêna, Etelena language, Etelena, Guaná language, Guaná, Chané language, Chané, Kinikinao language, Kinikinao) (dialects: Kinikanao language, Kinikanao, Etelena language, Etelena (
Terena
The Trans-European Research and Education Networking Association (TERENA, ) was a not-for-profit association of European national research and education networks (NRENs) incorporated in Amsterdam, The Netherlands. The association was originally ...
), Guaná language, Guaná)
***Mojo languages, Mojo group
****Mojo language, Mojo (Morocosi language, Morocosi, Mojeño language, Mojeño, Moxeño language, Moxeño, Moxo language, Moxo) (dialects or languages)
****
Ignaciano
****
Trinitario (dialects: Loreto language, Loreto (Loretano), Javierano language, Javierano)
****Bauré language, Bauré (Chiquimiti language, Chiquimiti,
Joaquiniano
Baure or Bauré is an endangered Arawakan languages, Arawakan language spoken by only 40 of the thousand Baure people of the Beni Department of northwest of Magdalena Municipality, Beni, Magdalena, Bolivia. Some Bible portions have been translat ...
may be a dialect of Bauré)
****Paunaca language, Paunaca (Pauna-Paicone language, Pauna-Paicone (Paiconeca language, Paiconeca))
***Piro languages, Piro group
****Piro language (Peru), Piro (dialects: Chontaquiro language, Chontaquiro, Maniteneri language, Maniteneri, Maxineri language, Maxineri)
****
Iñapari (Inamarí language, Inamarí) (dialects: Inapari language, Inapari/Inamarí language, Inamarí, Cuchitineri language, Cuchitineri (Kushitineri language, Kushitineri), Cuniba language, Cuniba)
****Kanamaré language, Kanamaré † (Canamaré language, Canamaré)
****Apuriná language, Apuriná (
Apurinã, Ipuriná language, Ipuriná, Kangite language, Kangite (Cangaiti language, Cangaiti), Popengare language, Popengare)
**Campa languages, Campa branch (Campa dialects or languages)
***Ashéninka language, Ashéninka (Ashéninga language, Ashéninga)
***Asháninka language, Asháninka (Asháninga language, Asháninga)
***Caquinte language, Caquinte (
Kakinte)
***Pajonal Ashéninka language, Pajonal Ashéninka (Pajonal Campa language, Pajonal Campa)
***
Machiguenga (Matsiguenga language, Matsiguenga, Matsigenka language, Matsigenka) (dialects: Caquinte language, Caquinte (Poyenisate language, Poyenisate), Nomatsiguenga language, Nomatsiguenga (Atiri language, Atiri),
Machiguenga)
***
Nomatsigenga
***
Nanti
*Other Arawakan languages too scantily known to determine to which branch of the family they belong:
**Cumeral language, Cumeral (Ethnologue)
**Shebaya language, Shebaya † (
Shebayo, Shebaye language, Shebaye) (David Payne 1991: 366–367)
**Lapachu language, Lapachu (Apolista language, Apolista,
Aguachile)
**Morique language, Morique † (
Morike)
**Ponares language, Ponares (Ethnologue)
**Omejes language, Omejes (Ethnologue)
**Salumã language, Salumã (Rodrigues 1986: 72)
**Tomedes language, Tomedes (Tamudes language, Tamudes)
;Arawan languages, Arawan (Arauán languages, Arauán, Arahuan languages, Arahuan, Arawa languages, Arawa)
*Paumarí language, Paumarí (Purupurú language, Purupurú, Pamarí language, Pamarí, Palmarí language, Palmarí, Curucuru language, Curucuru) (dialects: Kurukuru language, Kurukuru, Uaiai language, Uaiai, Paumarí language, Paumarí (Pammari language, Pammari))
*Madí language, Madi (
Jarawara (Jarauára language, Jarauára, Jaruára language, Jaruára),
Jamamadi, Banawá language, Banawá (Banivá language, Banivá, Baniwá-Jafí language, Baniwá-Jafí, Kitiya language, Kitiya, Banavá language, Banavá, Banauá language, Banauá, Jafí language, Jafí))
*Zuruahá language, Zuruahá (Suruahá language, Suruahá, Sorowahá language, Sorowahá)
*Dení-Kulina language, Dení-Kulina
**Dení language, Dení (dialect: Inauini language, Inauini)
**Culina-Madijá language, Culina (Culina-Madijá language, Kulína; Madihá language, Madihá, Madija language, Madija, Culina-Madijá language, Corina)
*Arawá language, Arawá † (Arawálanguage, Arua, Arauan language, Arauan)
;Atacameño language, Atacameño † (Cunza language, Cunza,
Kunza, Atacama language, Atacama, Lipe Lican Antai language, Lipe Lican Antai)
*(local varieties: Apatama language, Apatama, Casabindo language, Casabindo, Churumata language, Churumata, Cochinoca language, Cochinoca)
;Awaké language, Awaké (Ahuaqué language, Ahuaqué, Oewacu language, Oewacu,
Arutani, Uruák language, Uruák)
;Aymaran languages, Aymaran (Jaqi languages, Jaqi, Aymaran languages, Aru)
*Southern Aymara language, Southern Aymara
*Central Aymara language, Central Aymara (Tupe language, Tupe branch) (dialects:
Jaqaru and Cauqui language, Cauqui (
Kawki))
;Baenan language, Baenan † (Baena language, Baena, Baenã language, Baenã)
;Barbacoan languages, Barbacoan
*Northern group
**Awan languages, Awan (Awa Pit language, Awa)
***
Awa Pit (Cuaiquer language, Cuaiquer, Coaiquer language, Coaiquer, Kwaiker language, Kwaiker, Awa Pit language, Awa)
***Pasto-Muellama language, Pasto-Muellama
****Muellama language, Muellama † (Muellamués language, Muellamués)
****
Pasto
Pasto, officially San Juan de Pasto (; "Saint John of Pasto"), is the capital of the department of Nariño, in southern Colombia. Pasto was founded in 1537 and named after indigenous people of the area. In the 2018 census, the municipality ...
†
**Coconucan languages, Coconucan (Guambiano-Totoró language, Guambiano-Totoró)
***
Guambiano (Mogües language, Mogües, Moguez language, Moguez, Moguex language, Moguex, Guambiano language, Wam, Misak language, Misak, Guambiano-Moguez language, Guambiano-Moguez, Namdrik language, Namdrik)
**Totoró language, Totoró (
Totoro, Polindara language, Polindara)
**Coconuco language, Coconuco † (
Kokonuko, Cauca language, Cauca, Wanaka language, Wanaka)
*Southern group
**Chaʼpalaachi language, Chaʼpalaachi (Cayapa language, Cayapa, Chachi language, Chachi, Nigua language, Nigua)
**
Tsafiki
Tsafiki, also known as Tsachila or Colorado, is a Barbacoan languages, Barbacoan language spoken in Ecuador by c. 2000 ethnic Tsáchila people.
Phonology
Consonants
* /b, d/ are preglottalized �b, ˀdwhen occurring intervocalically.
* ...
(Colorado language, Colorado, Tsafiki language, Colima, Campaz language, Campaz, Tsáchela language, Tsáchela, Tsachila language, Tsachila, Tsafiqui language, Tsafiqui)
;Extinct: Barbacoa language, Barbacoa; Caranqui language, Cara (Caranqui language, Kara, Caranqui language, Caranqui,
Karanki, Imbaya language, Imbaya);
Pasto
Pasto, officially San Juan de Pasto (; "Saint John of Pasto"), is the capital of the department of Nariño, in southern Colombia. Pasto was founded in 1537 and named after indigenous people of the area. In the 2018 census, the municipality ...
(Muellamués language, Muellamués (Muellama language, Muellama)),
Sindagua (Malla language, Malla), and Coconuco language, Coconuco
;
Betoi † (Betoy language, Betoy, Jirarra language, Jirarra, Jirarru language, Jirarru)
*(dialects: Airico language, Airico,
Betoi, Ele language, Ele, Jirara language, Jirara, Lolaca language, Lolaca, Situfa language, Situfa)
;Boran languages, Boran (Bora-Muinane languages, Bora-Muinane)
*
Bora (Bora language, Boro, Meamuyna language, Meamuyna; Miriña language, Miriña/Miranha language, Miranha)
*
Muinane (Muinane Bora language, Muinane Bora, Muinani language, Muinani, Muename language, Muename)
;Bororoan languages, Bororoan
*Eastern Bororo language, Eastern Bororo (Bororo language, Bororo proper, Boe language, Boe)
*Western Bororo language, Western Bororo
*
Umutina † (Umotina language, Umotina, Barbado language, Barbado)
*Otuque language, Otuque † (Otuké language, Otuké, Otuqui language, Otuqui, Louxiru language, Louxiru) (dialects: Coraveca language, Coraveca (Corave language, Corave, Curave language, Curave, Ecorabe language, Ecorabe), Curuminaca language, Curuminaca, Curumina language, Curumina, Curucaneca language, Curucaneca, Curucane language, Curucane, Tapii language, Tapii)
;Cahuapanan languages, Cahuapanan (Jebero languages, Jebero, Kawapanan languages, Kawapanan, Kahuapanan languages, Kahuapanan; earlier called Maina languages, Maina, Mainan languages, Mainan)
*Cahuapana language, Cahuapana † (Cuncho language, Cuncho, Chuncho language, Chuncho, Concho language, Concho, Chonzo language, Chonzo)
*Chayahuita language, Chayahuita (Chawi language, Chawi, Chayabita language, Chayabita, Chayhuita language, Chayhuita, Balsopuertino language, Balsopuertino, Paranapura language, Paranapura, Cahuapa language, Cahuapa; Chayawita language, Chayawita, Tshaahui language, Tshaahui, Tsaawí language, Tsaawí, Chayabita language, Chayabita, Shayabit language, Shayabit, Balsapuertino language, Balsapuertino; Paranapura language, Paranapura)
*Jebero language, Jebero (Xebero language, Xebero, Chebero language, Chebero, Xihuila language, Xihuila,
Shiwilu)
;Camsá language, Camsá (Sibundoy language, Sibundoy, Sebondoy language, Sebondoy, Coche language, Coche, Kamsá language, Kamsá, Kamemtxa language, Kamemtxa, Kamse language, Kamse, Camëntsëá language, Camëntsëá, Mocoa language, Mocoa, Quillacinga language, Quillacinga)
;Cañar-Puruhá languages, Cañar-Puruhá †
*Cañar language, Cañar † (Cañari language, Cañari)
*Puruhá language, Puruhá † (Puruguay language, Puruguay)
;Candoshi language, Candoshi (Candoxi language, Candoxi, Maina language, Maina,
Kandoshi,
Shapra,
Murato, Roamaina language, Roamaina)
*(dialects:
Shapra (Chapara language, Chapara),
Kandoshi)
;Canichana language, Canichana † (Canesi language, Canesi,
Kanichana, Canisiana language, Canisiana)
;Cariban languages, Cariban
*Venezuelan branch (Gildea 2003)
**Pemóng-Panare macro-group
***Pemóng languages, Pemóng group (Kapóng language, Kapóng, (Akawaio language, Akawaio, Patamuna language, Patamuna, Ingarikó language, Ingarikó),
Makushi, Pemón language, Pemón (
Taurepang, Kamarakóto language, Kamarakóto,
Arekuna))
***Panare language, Panare
**Mapoyo-Tamanaku languages, Mapoyo-Tamanaku macro-group
***
Mapoyo/Yawarana language, Yawarana (
Mapoyo, Wanai language, Wanai, Yawarana language, Yawarana, Pémono language, Pémono)
***
Tamanaku †
**Pekodian languages, Pekodian branch
***Bakairí language, Bakairí
***Pará Arára language, Arara group:
Arara (Parirí language, Parirí), Ikpéng language, Ikpéng (Txikão language, Txikão)
*Subgroups not yet classified in possible larger subgroups in the family:
**Kumaná language, Kumaná † (Chaima language, Chaima †, Cumanagota language, Cumanagota †)
**Makiritare language, Makiritare (
De'kwana, Ye'kwana language, Ye'kwana, Maiongong language, Maiongong)
**Nahukwa group: Kuikúru language, Kuikúru,
Kalapalo
**Parukotoan languages, Parukotoan group
***Katxúyana language, Katxúyana (Kaxuiâna language, Kaxuiâna, Shikuyana language, Shikuyana, Warikyana language, Warikyana)
***Waiwai subgroup:
Waiwai (Wabui language, Wabui, Tunayana language, Tunayana), Hixkaryana language, Hixkaryana
**Taranoan languages, Taranoan group
***Tiriyo subgroup: Akuriyo language, Akuriyo,
Tiriyo, Trio language, Trio
***
Karihona (Carijona language, Carijona)
**Yukpa group:
Yukpa, Japréria language, Japréria
*Languages not yet classified within possible subgroups:
**Apalaí language, Apalaí
**Kari'nja language, Kari'nja (Carib language, Carib, Kalinya language, Kalinya, Cariña language, Cariña, Galibi language, Galibi)
**Waimirí Atroarí language, Waimirí Atroarí
**
Wayana
The Wayana (alternate names: Ajana, Uaiana, Alucuyana, Guaque, Ojana, Oyana, Orcocoyana, Pirixi, Urukuena, Waiano etc.) are a Carib-speaking people located in the southeastern part of the Guiana highlands, a region divided between Brazil, Surin ...
;Cayuvava language, Cayuvava † (Cayuwaba language, Cayuwaba, Cayubaba language, Cayubaba,
Kayuvava)
;Chapacuran languages, Chapacuran (Chapakuran languages, Chapakuran, Txapakuran languages, Txapakuran)
*Itene languages, Itene group (Central Chapacuran language, Central Chapacuran)
**Wanham language, Wanham (
Wañam, Wanyam language, Wanyam, Huanyam language, Huanyam)
**Kumaná language, Kumaná (Torá language, Torá, Toraz language, Toraz, Cumana language, Cumana, Cautario language, Cautario) (Abitana-Kumaná language, Abitana-Kumaná)
**Kabixí language, Kabixí (Cabishi language, Cabishi, Cabichí language, Cabichí, Habishi language, Habishi, Parecís language, Parecís, Pawumwa language, Pawumwa)
**Itene language, Itene (Iteneo language, Iteneo, Iténez language, Iténez, Moré language, Moré)
*Wari languages, Wari group (Southern Chapacuran language, Southern Chapacuran)
**Quitemo language, Quitemo † (Quitemoca language, Quitemoca) (Kitemo-Nape language, Kitemo-Nape)
**Chapacura language, Chapacura † (Huachi language, Huachi, Wachi language, Wachi, Tapacura language, Tapacura,
Chapakura)
**Urupá-Jarú language, Urupá-Jarú (Txapakura language, Txapakura;
Yaru, Jaru language, Jaru, Ituarupa language, Ituarupa)
**Orowari language, Orowari (Pakaás-novos language, Pakaás-novos, Pacasnovas language, Pacasnovas, Pacaha-novo language, Pacaha-novo, Uariwayo language, Uariwayo, Uomo language, Uomo, Jaru language, Jaru,
Oro Wari)
**
Oro Win
;Charrúan languages, Charrúan †
*Charrúa language, Charrúa †
*Güenoa language, Güenoa † (Minuane language, Minuane)
*Chaná language, Chaná †
;Chibchan languages, Chibchan
*Paya language, Paya (
Pech)
*Core Chibchan languages, Core Chibchan
**Votic languages, Votic
***
Rama
Rama (; , , ) is a major deity in Hinduism. He is worshipped as the seventh and one of the most popular avatars of Vishnu. In Rama-centric Hindu traditions, he is considered the Supreme Being. Also considered as the ideal man (''maryāda' ...
(Melchora language, Melchora, Voto language, Voto, Boto language, Boto, Arama language, Arama, Arrama language, Arrama)
***Guatuso language, Guatuso (Malecu language, Malecu)
**Isthmic languages, Isthmic
***Western Isthmic languages, Western Isthmic
****Viceitic languages, Viceitic
*****Cabécar language, Cabécar (Chirripó language, Chirripó, Tucurrique language, Tucurrique, Estrella language, Estrella)
*****
Bribri (Viceíta language, Viceíta)
****
Teribe (Térraba language, Térraba, Tiribí language, Tiribí, Tirub language, Tirub)
****Boruca language, Boruca † (Brunca language, Brunca)
***Doracic languages, Doracic
****Dorasque language, Dorasque † (Chumulu language, Chumulu, Gualaca language, Gualaca)
****Chánguena language, Chánguena † (Chánguina language, Chánguina, Chánguene language, Chánguene)
***Eastern Isthmic languages, Eastern Isthmic
****Guaymíic languages, Guaymíic
*****Movere language, Movere (Move language, Move, Guaymí language, Guaymí, Penonomeño language, Penonomeño, Ngawbere language, Ngawbere/Ngäbere language, Ngäbere) (dialects: Inland Bocas del Toro language, Inland Bocas del Toro, Coastal Bocas del Toro language, Coastal Bocas del Toro, Chiriquí language, Chiriquí)
*****Bocotá language, Bocotá (Murire language, Murire, Muoi language, Muoi, Guaymí Sabanero language, Guaymí Sabanero, Movere Sabanero language, Movere Sabanero)
****Guna language, Cuna (Cueva language, Cueva, Paya-Pocuro language, Paya-Pocuro, Guna language, Kuna)
**Magdalenic languages, Magdalenic
***Southern Magdalenic languages, Southern Magdalenic
****Chibcha language, Chibcha
*****Muisca language, Muisca † (Mosca language, Mosca, Chibcha language, Chibcha)
*****Duit language, Duit †
****
Tunebo (Uwa language, Uwa, Uw Cuwa; Tame language, Uw Cuwa; Tame, Sínsiga language, Sínsiga, Tegría language, Tegría, Pedraza language, Pedraza) (dialects: Cobaría language, Cobaría, Tegría language, Tegría, Agua Blanca language, Agua Blanca, Barro Negro language, Barro Negro)
****
Barí (Motilón language, Motilón, Dobocubí language, Dobocubí, Cunaguasaya language, Cunaguasaya)
***Northern Magdalenic languages, Northern Magdalenic
****Arhuacic language, Arhuacic
*****Cogui language, Cogui (Cágaba language, Cágaba, Kogi language, Kogi, Kogui language, Kogui, Coghui language, Coghui, Kagaba language, Kagaba)
*****Eastern-Southern Arhuacic language, Eastern-Southern Arhuacic
*****Eastern Arhuacic language, Eastern Arhuacic
*****Damana language, Damana (Guamaca language, Guamaca, Sanká language, Sanká, Sanhá language, Sanhá, Arsario language, Arsario, Malayo language, Malayo, Marocasero language, Marocasero,
Wiwa)
*****Kankuama language, Kankuama (Atanques language, Atanques)
*****Ica language, Ica (Bíntucua language, Bíntucua,
Ika, Arhuaco language, Arhuaco, Bintuk language, Bintuk)
*****
Chimila (Chamila language, Chamila, Caca Weranos language, Caca Weranos, San Jorge language, San Jorge, Shimizya language, Shimizya)
*Unclassified
**Huetar language, Huetar †
**Antioqueño language, Antioqueño † (two varieties:
Nutabe and Catío language, Catío (not to be confused with the Emberá language, Emberá (Chocoan languages, Chocoan) variety called Catío).
;Chipaya-Uru languages, Chipaya-Uru (Uru-Chipaya languages, Uru-Chipaya, Uruquilla languages, Uruquilla)
*
Chipaya (erroneously earlier also called "Puquina")
*
Uru (Uru of Iru-Itu language, Uru of Iru-Itu, Uchumataqu language, Uchumataqu, Iru-Wit'u language, Iru-Wit'u, Uro language, Uro)
*Chholo language, Chholo † (
Murato)
;Chiquitano language, Chiquitano (Besïro language, Besïro, Chiquito language, Chiquito, Tarapecosi language, Tarapecosi)
*(dialects: Besïro language, Besïro (Lomerío language, Lomerío), Concepción language, Concepción, San Javier language, San Javier (Javierano language, Javierano), San Miguel language, San Miguel, Santiago language, Santiago, Churapa language, Churapa, Sansimoniano language, Sansimoniano, Tao Chiquitano language, Tao)
;Chocoan languages, Chocoan
*
Waunana (Noanamá language, Noanamá, Huaunana language, Huaunana, Woun Meu language, Woun Meu, Waun Meo language, Waun Meo, Waumeo language, Waumeo, Wounmeu language, Wounmeu, Wounaan language, Wounaan, Noanama language, Noanama, Noenama language, Noenama, Nonama language, Nonama, Chocama language, Chocama, Chanco language, Chanco)
*Emberá language, Emberá dialect continuum (Catío language, Catío, Chamí language, Chamí, Napipí River language, Napipí River, Saija language, Saija, Sambú language, Sambú)
**Southern Emberá language, Southern Emberá
**Northern Emberá language, Northern Emberá (Emperã language, Emperã, Eberã Bed'ea language, Eberã Bed'ea, Eperã Pedea language, Eperã Pedea, Atrato language, Atrato, Darién language, Darién, Dariena language, Dariena, Panama Embera language, Panama Embera, Eberã language, Eberã, Cholo language, Cholo (Choco language, Choco))
;Cholonan languages, Cholonan † (Hibito-Cholon languages, Hibito-Cholon)
*Cholón language, Cholón † (Seeptsá language, Seeptsá, Tinganeses language, Tinganeses, Cholona language, Cholona)
*Híbito language, Híbito † (
Hibito, Xibito language, Xibito, Xibita language, Xibita, Jibito language, Jibito, Chibito language, Chibito, Zibito language, Zibito, Ibito language, Ibito, Xibitoana language, Xibitoana)
;Chonan languages, Chonan (Tehuelchean languages, Tehuelchean, Chon languages, Chon family)
*Chonan proper
**Island Chonan
***
Selkʼnam † (Selknam language, Selknam, Shelknam language, Shelknam, Ona language, Ona, Aona language, Aona)
***
Haush
The Haush or people were an Indigenous people who lived on the Mitre Peninsula of the Isla Grande de Tierra del Fuego. They were related culturally and linguistically to the Selkʼnam (also known as Ona) people who also lived on the Isla Gran ...
† (Manekenken language, Manekenken)
**Continental Chonan
***Tehuelche language, Tehuelche (Aoniken language, Aoniken, Aonek'enk language, Aonek'enk, Inaquen language, Inaquen, Tehuelche language, Patagón)
***
Teushen † (Tehues language, Tehues, Tehuelche language, Patagón)
***Patagón Costero language, Patagón Costero †
*Gününa-Küne language, Gününa-Küne † (Gennaken language, Gennaken, Northern Tehuelche language, Northern Tehuelche, Puelche language, Puelche, Pampa language, Pampa, Gününa Yajich language, Gününa Yajich)
;
Chono †
;Cofán language, Cofán (
Kofan, A'ingaé language, A'ingaé)
;Culle language, Culle † (Culli language, Culli, Ilinga language, Ilinga, Culle language, Linga)
;Esmeralda language, Esmeralda † (Esmeraldeño language, Esmeraldeño, Tacame language, Tacame)
;Gamela language, Gamela † (Barbados language, Barbados, Curinsi language, Curinsi, Acobu language, Acobu)
;Guach' language, Guach' †
;Guaicuruan languages, Guaicuruan (Waikuruan languages, Waikuruan, Waykuruan languages, Waykuruan)
*Kadiwéu language, Kadiwéu (Caduveo language, Caduveo, Mbayá language, Mbayá, Ediu-Adig language, Ediu-Adig)
*Southern Guaicuruan languages, Southern Guaicuruan
**Pilagá language, Pilagá (Pilaca language, Pilaca)
**
Toba (Qom language, Qom, Namqom language, Namqom)
**Mocoví language, Mocoví (Mocobí language, Mocobí)
**Abipón language, Abipón †
;Guajiboan languages, Guajiboan (Guahiboan languages, Guahiboan)
*Guajibo language, Guajibo (Guahibo language, Guahibo, Guaybo language, Guaybo,
Sikuani, Sicuani language, Sicuani, Guajibo language, Guajibo, Goahibo language, Goahibo, Guaigua language, Guaigua, Guayba language, Guayba, Wahibo language, Wahibo, Goahiva language, Goahiva, Guahibo language, Hiwi) (dialects: Guahibo language, Guahibo (
Sikuani), Amorua language, Amorua (Rio Tomo Guahibo language, Rio Tomo Guahibo), Tigrero language, Tigrero)
*Cuiva language, Cuiva (Cuiba language, Cuiba, Cuiba-Wámonae language, Cuiba-Wámonae) (dialects: Chiricoa language, Chiricoa, Masiware language, Masiware (Masiguare language, Masiguare), Chiripo language, Chiripo (Wupiwi language, Wupiwi, Siripu language, Siripu), Yarahuuraxi-Capanapara language, Yarahuuraxi-Capanapara, Mayayero language, Mayayero, Mochuelo-Casanare-Cuiba language, Mochuelo-Casanare-Cuiba, Tampiwi language, Tampiwi (Mariposas language, Mariposas), Amaruwa language, Amaruwa (Amorua language, Amorua), Mella language, Mella, Ptamo language, Ptamo, Sicuane language, Sicuane (Sicuari language, Sicuari))
*Churuya language, Churuya †
*
Guayabero (Cunimía language, Cunimía, Jiw language, Jiw, Mítus language, Mítus, Mítua language, Mítua)
;
Guamo †
;Guató language, Guató
;Harákmbut-Katukinan languages, Harákmbut-Katukinan
*Harákmbut language, Harákmbut (Harakmbet language, Harakmbet, Hate language, Hate, Tuyoneri language, Tuyoneri, "Amarakaeri language, Mashco")
**(several dialects in two clusters: (1: Huachipaeri language, Huachipaeri, Toyoeri language, Toyoeri (Tuyoneri language, Tuyoneri, Tuyuneri language, Tuyuneri); 2: Amaracaeri language, Amaracaeri (
Amarakaeri),
Sapiteri,
Arasaeri)
*Katukinan languages, Katukinan (Catuquinan languages, Catuquinan)
**
Katukina (Catuquina language, Catuquina, Katukina do Jutaí language, Katukina do Jutaí) (dialect: Cutiadapa language, Cutiadapa (Kutia-Dyapa language, Kutia-Dyapa))
**Dyapá language, Dyapá (Southern Katukinan language, Southern Katukinan, Tshom-Djapá language, Tshom-Djapá (Txunhuã-Djapá language, Txunhuã-Djapá), Canamarí language, Canamarí, Kanamarí language, Kanamarí) (perhaps the same as Tucundiapa language, Tucundiapa (Tucano Dyapa language, Tucano Dyapa, Hondiapa language, Hondiapa/Hon-Dyapá language, Hon-Dyapá))
**Katawixí language, Katawixí (Catawixi language, Catawixi, Catauixi language, Catauixi, Catawishi language, Catawishi, Catauichi language, Catauichi)
;Huarpean languages, Huarpean † (Warpean languages, Warpean)
*Huarpe language, Huarpe † (Allentiac language, Allentiac)
*Millcayac language, Millcayac †
;Irantxe language, Irantxe (Iranxe language, Iranxe,
Iranche, Iranshe language, Iranshe, Mynky language, Mynky, Münkü language, Münkü, Menki language, Menki, Manoki language, Manoki,
Myky)
*(dialects: Münkü language, Münkü (Mynky language, Mynky, Menku language, Menku, Menkü language, Menkü, Myy language, Myy), Irántxe language, Irántxe))
;
Itonama (Saramo language, Saramo, Machoto language, Machoto)
;Jabutían languages, Jabutían (Yabutían languages, Yabutían)
*Jabutí language, Jabutí (Yabutí language, Yabutí, Jabotí language, Jabotí, Djeoromitxí language, Djeoromitxí, Kipiu language, Kipiu, Quipiu language, Quipiu)
*Arikapú language, Arikapú (Maxubí language, Maxubí, Aricapú language, Aricapú)
;Jêan languages, Jêan (Gêan languages, Gêan, Jê languages, Jê family)
*Northeastern Jê languages, Northeastern Jê (Northern Jê languages, Northern Jê)
**Timbíra language, Timbíra (Canela language, Canela (Kanela language, Kanela)), Krenjé language, Krenjé, Krahó language, Krahó, Pykobyê language, Pykobyê)
**Kreen-Akarore language, Kreen-Akarore (Ipewí language, Ipewí, Kren-Akarore language, Kren-Akarore, Creen-Acarore language, Creen-Acarore, Panará language, Panará)
**Apinajé language, Apinajé (Apinayé language, Apinayé)
**Kayapó language, Kayapó (Cayapó language, Cayapó, Kokairmoro language, Kokairmoro) (dialects:
Xikrin (Xukru language, Xukru, Diore language, Diore), Kararaó language, Kararaó, Kayapó-Kradaú language, Kayapó-Kradaú)
**Suyá language, Suyá (dialects: Beiço de Pau language, Beiço de Pau (
Tapayuna), Yaruma language, Yaruma (Jarumá language, Jarumá, Waiku language, Waiku))
*Central Jê languages, Central Jê (Akwe languages, Akwe branch)
**Xavánte language, Xavánte (Shavante language, Shavante, Xavante language, Chavante, A'uwe language, A'uwe, A'we language, A'we, Uptabi language, Uptabi, Akuên language, Akuên, Akwen language, Akwen, Crisca language, Crisca, Pusciti language, Pusciti, Tapacua language, Tapacua)
**Akroá language, Akroá † (Akroá-Mirim language, Akroá-Mirim, Acroá language, Acroá, Koroá language, Koroá, Coroá language, Coroá)
**Xerénte language, Xerénte (Sherenté language, Sherenté, Xerenti language, Xerenti)
**Xakriabá language, Xakriabá † (Chicriaba language, Chicriaba, Chakriaba language, Chakriaba, Shacriaba language, Shacriaba, Chikriaba language, Chikriaba)
*Southern Jê languages, Southern Jê
**
Kaingang
The Kaingang people are an Indigenous peoples in Brazil, Indigenous Brazilian ethnic group spread out over the three southern Brazilian states of Paraná (state), Paraná, Santa Catarina (state), Santa Catarina and Rio Grande do Sul and the sout ...
(
Coroado, Coroados language, Coroados, Caingang language, Caingang, Bugre language, Bugre) (dialects: Paraná Kaingang language, Paraná Kaingang, Central Kaingang language, Central Kaingang, Southwest Kaingang language, Southwest Kaingang, Southeast Kaingang language, Southeast Kaingang)
**Xokléng language, Xokléng (Shocleng language, Shocleng, Aweikoma language, Aweikoma, Bugre language, Bugre, Botocudos language, Botocudos)
**Ingáin language, Ingáin † (Tains language, Tains, Tain language, Tain)
**Wayaná language, Wayaná † (Guayaná language, Guayaná, Guayana language, Guayana, Gualachí language, Gualachí, Guanhanan language, Guanhanan)
;Jirajaran languages, Jirajaran †
*
Jirajara †
*Ayomán language, Ayomán † (Ayamán language, Ayamán)
*Gayón language, Gayón † (Coyón language, Coyón)
;Jivaroan languages, Jivaroan
*
Shuar
The Shuar, also known as Jivaro, are an indigenous ethnic group that inhabits the Ecuadorian and Peruvian Amazonia. They are famous for their hunting skills and their tradition of head shrinking, known as Tzantsa.
The Shuar language belongs to ...
(Jívaro language, Jívaro, Maina language, Maina, Jíbaro language, Jíbaro)
*
Aguaruna (Aguajun language, Aguajun, Ahuajun language, Ahuajun)
*Achuar language, Achuar (Achual language, Achual,
Achuar-Shiwiar)
*Huambisa language, Huambisa
;Jotí language, Jotí (Yoana language, Yoana, Yuana language, Yuana, Yuwana language, Yuwana, Waruwaru language, Waruwaru (Waruwádu language, Waruwádu), Chicano language, Chicano, Chikano language, Chikano, Joti language, Joti, Jodi language, Jodi, Hotí language, Hotí, Hodï language, Hodï)
;Kaliana language, Kaliana (Sapé language, Sapé, Calianá language, Calianá, Cariana language, Cariana, Chirichano language, Chirichano)
;Kamakanan languages, Kamakanan †
*Kamakán languages, Kamakán † (Camacán language, Camacán)
**Kamakán language, Kamakán † (
Kamakã, Camacán language, Camacán, Ezeshio language, Ezeshio)
**Mongoyó language, Mongoyó † (Mangaló language, Mangaló, Monshoko language, Monshoko)
**Kotoxó language, Kotoxó † (Kutaxó language, Kutaxó, Catashó language, Catashó, Cotoxó language, Cotoxó, Catathóy language, Catathóy)
*Menién language, Menién † (Manyã language, Manyã)
*Masakará language, Masakará † (Masacará language, Masacará)
;Kapixaná language, Kapixaná (Kanoê language, Kanoê, Capixana language, Capixana)
;Karajá language, Karajá (Caraja language, Caraja, Xambioá language, Xambioá, Chamboa language, Chamboa, Ynã language, Ynã, Karayá language, Karayá)
*Karajá-Xambioá language, Karajá-Xambioá † (Chamboa language, Chamboa, Ynã language, Ynã)
*Javaé language, Javaé (Javaje language, Javaje,
Javae)
;Karirían languages, Karirían † (Karirí languages, Karirí family)
*Kipeá language, Kipeá † (Karirí language, Karirí, Kirirí language, Kirirí)
*Dzubukuá language, Dzubukuá † (Kiriri language, Kiriri, Dzubucua language, Dzubucua)
*Sabuyá language, Sabuyá † (Sapoyá language, Sapoyá)
*Kamurú language, Kamurú † (Camurú language, Camurú, Pedra Branca language, Pedra Branca)
;Krenakan languages, Krenakan (Botocudoan languages, Botocudoan, Aimoré languages, Aimoré language complex)
*Krenak language, Krenak (Botocudo language, Botocudo, Aimoré language, Aimoré, Nakrehé language, Nakrehé, Nakpié language, Nakpié, Naknyanúk language, Naknyanúk, Etwet language, Etwet, Minyãyirún language, Minyãyirún, Yiporók language, Yiporók, Pojitxá language, Pojitxá, Potén language, Potén, Krekmún language, Krekmún, Bakuén language, Bakuén, Aranã language, Aranã, Batachoa language, Batachoa, Crenaque language, Crenaque)
*Guêren language, Guêren † (Guerén language, Guerén, Gren language, Gren, Borun language, Borun, Borúm language, Borúm)
;
Kwaza (Koayá language, Koayá, Koaiá language, Koaiá, Quaiá language, Quaiá, Kwaza language, Arara)
;Leco language, Leco † (Lapalapa language, Lapalapa,
Leko Leko may refer to:
* Leko (surname)
* Leko languages, a small group of African Savanna languages
* Leco language, a moribund isolate language of Bolivia
* Lekolite or Leko, a type of stage spotlight
* Alexandro da Silva Santos or Leko, Brazilian fo ...
, Rik'a language, Rik'a, Ateniano language, Ateniano)
;Lule-Vilelan languages, Lule-Vilelan †
*
Lule †
*
Vilela †
;Máko language, Máko † (Maco language, Maco, Makú language, Makú, Macu language, Macu)
;Makúan languages, Makúan (Makú languages, Makú family, Makú-Puinavean languages, Makú-Puinavean, Puinavean languages, Puinavean, Vaupés-Japura languages, Vaupés-Japura, Nadahup languages, Nadahup family, Guaviaré-Japurá languages, Guaviaré-Japurá family)
*Eastern Makúan languages, Eastern Makúan
**Nadëb languages, Nadëb branch
***Roçando Nadëb language, Roçando Nadëb
***Rio Negro Nadëb language, Rio Negro Nadëb
**Dâw-Hupda-Yuhup languages, Dâw-Hupda-Yuhup
***
Dâw (Kamã language, Kamã, Kamã Makú language, Kamã Makú, Kamarada language, Kamarada, Makú-Kamarada language, Makú-Kamarada)
***Hupda-Yuhup language, Hupda-Yuhup
****Hup language, Hup (
Hupda, Hupdë language, Hupdë, Hupdá Makú language, Hupdá Makú, Macú de Tucano language, Macú de Tucano, Ubdé language, Ubdé) (dialects: Hupdë language, Hupdë, Tuhup language, Tuhup, Nëhup language, Nëhup)
****
Yuhup (Makú-Yahup language, Makú-Yahup, Yëhup language, Yëhup, Yahup language, Yahup, Yahup Makú language, Yahup Makú, "Maku language, Maku")
*Western Makúan languages, Western Makúan
**Kakua languages, Kakua group
***Kakua language, Kakua (Cacua language, Cacua, Bará language, Bará, Macu de Cubeo language, Macu de Cubeo, Macu de Guanano language, Macu de Guanano, Macu de Desano language, Macu de Desano, Báda language, Báda, Kákwa language, Kákwa) (dialects: Vaupés Cacua language, Vaupés Cacua, Macú-Paraná Cacua language, Macú-Paraná Cacua)
***
Nukak
The Nukak people (also Nukak-Maku people, Makú) live between the Guaviare River, Guaviare and Inírida River, Inírida rivers, in the depths of the tropical humid forest, on the fringe of the Amazon basin, in Guaviare Department, Republic of Co ...
**
Puinave (Wonsüht language, Wonsüht, Wãnsöhöt language, Wãnsöhöt)
;
Mapudungun
Mapuche ( , ; from 'land' and 'people', meaning 'the people of the land') or Mapudungun (from 'land' and 'speak, speech', meaning 'the speech of the land'; also spelled Mapuzugun and Mapudungu) is either a language isolate or member of the s ...
(Mapudungu language, Mapudungu, Araucano language, Araucano, Mapuche language, Mapuche, Maputongo language, Maputongo, Chiledugu language, Chiledugu, "Auca language, Auca")
;Mascoyan languages, Mascoyan (Mascoian languages, Mascoian, Maskoyan languages, Maskoyan, Lengua-Mascoy languages, Lengua-Mascoy, Enlhet-Enenlhet languages, Enlhet-Enenlhet)
;Matacoan languages, Matacoan (Mataco-Mataguayan languages, Mataco-Mataguayan, Mataguayan languages, Mataguayan)
*Chorote language, Chorote (Chorotí language, Chorotí, Manjuy language, Manjuy) (dialects: Iyo'wujwa language, Iyo'wujwa, Yohwaha language, Yohwaha, Manjuy language, Manjuy)
*Nivaclé language, Nivaclé (Niwaklé language, Niwaklé, Chulupí language, Chulupí, Ashlushlay language, Ashlushlay)
*Maká language, Maká (Macá language, Macá, Enimaca language, Enimaca, Enimaga language, Enimaga)
*Wichí language, Wichí (Mataco language, Mataco, Mataguayo language, Mataguayo, Weenhayek language, Weenhayek) (dialects: Nocten language, Nocten, Güisnay language, Güisnay (Pilcomayo Wichí language, Pilcomayo Wichí), Vejos language, Vejos (Vejoz language, Vejoz, Aiyo language, Aiyo, Hueshuo language, Hueshuo))
;Matanauí language, Matanauí † (Matanawí language, Matanawí, Mitandua language, Mitandua, Moutoniway language, Moutoniway)
;Maxakalían languages, Maxakalían
*Maxakalí language, Maxakalí (Mashakali language, Mashakali, Maxacari language, Maxacari)
*Kapoxó language, Kapoxó † (Capoxo language, Capoxo, Caposho language, Caposho)
*Monoxó language, Monoxó † (Monoshó language, Monoshó, Monachobm language, Monachobm, Menacho language, Menacho)
*Makoní language, Makoní † (Maconí language, Maconí)
*Malalí language, Malalí †
*Pataxó language, Pataxó † (Pataxó-Hanhanhain language, Pataxó-Hanhanhain, Patasho language, Patasho)
;Mochica language, Mochica † (Yunga language (Peru), Yunga, Yunca language, Yunca, Chimú language, Chimú, Mochica language, Mochica, Muchic language, Muchic)
;Mosetenan languages, Mosetenan (Mosetén-Chimane languages, Mosetén-Chimane)
*Chimane language, Chimane (Chiman language, Chiman,
Tsimane, Chumano language, Chumano, Nawazi-Moñtji language, Nawazi-Moñtji)
*Mosetén language, Mosetén (Rache language, Rache, Muchan language, Muchan, Tucupi language, Tucupi, Aparono language, Aparono)
;
Movima (Mobima language, Mobima, Moyma language, Moyma, Movime language, Movime)
;Munichi language, Munichi † (
Muniche, Munichino language, Munichino, Otanabe language, Otanabe)
;Muran languages, Muran
*
Mura †
*
Pirahã (Pirahá language, Pirahá)
*Bohurá language, Bohurá † (Buxwaray language, Buxwaray)
*Yahahí language, Yahahí †
;Nambikwaran languages, Nambikwaran (Nambicuaran language, Nambicuaran, Nambiquaran language, Nambiquaran, Nambikuaran language, Nambikuaran)
*Mamaindê language, Mamaindê (Northern Nambiquara language, Northern Nambiquara, Mamande language, Mamande, Nakarothe language, Nakarothe) (dialects: Mamaindé language, Mamaindé, Negarotê language, Negarotê, Tawanxte language, Tawanxte, Taxmainite language, Taxmainite, Taxwensite language, Taxwensite, Yalapmunxte language, Yalapmunxte (Lacondê language, Lacondê, Latundê language, Latundê)
*Southern Nambikuaran languages, Southern Nambikuaran
**Nambiquara language, Nambiquara (Nambikwara language, Nambikwara) (dialects: Manduka language, Manduka, Khithaulhu language, Khithaulhu,
Halotesu, Saxwentesu language, Saxwentesu,
Wakalitesu, Serra Azul language, Serra Azul, Hahaintesu language, Hahaintesu,
Wasusu, Alatesu language, Alatesu,
Waikisu, Galera language, Galera)
**Kithãulhú language, Kithãulhú (Southern Nambiquara language, Southern Nambiquara) (dialect complex: Kabishi language, Kabishi, Nambiquara language, Nambiquara, etc.)
**Sararé language, Sararé
*Sabané language, Sabané (Sabanés language, Sabanés)
;Natú language, Natú † (Peagaxinan language, Peagaxinan)
;Ofayé language, Ofayé † (Opayé language, Opayé, Ofayé-Xavante language, Ofayé-Xavante, Opaié-Shavante language, Opaié-Shavante, Ofaié language, Ofaié)
;
Omurano † (Humurana language, Humurana, Numurana language, Numurana)
;Otomacoan languages, Otomacoan †
*Otomaco language, Otomaco †
*
Taparita †
;Paezan languages, Paezan
*
Paez (Nasa Yuwe language, Nasa Yuwe, Paisa language, Paisa)
*Paniquitá language, Paniquitá
*(?) Panzaleo language, Panzaleo † (Latacunga language, Latacunga, Quito language, Quito)
;Pankarurú language, Pankarurú † (Pancararu language, Pancararu, Pancarurú language, Pancarurú, Brancararú language, Brancararú, Pankarará language, Pankarará, Pankarú language, Pankarú, Pancaru language, Pancaru, Pancaré language, Pancaré, Pankaravu language, Pankaravu, Pankaroru language, Pankaroru)
;Pano-Takanan languages, Pano-Takanan
*Panoan languages, Panoan
**Mayoruna branch
***Mayo group
****
Matses
****
Korubo (Chankuëshbo language, Chankuëshbo as co-dialect)
****Dëmushbo language, Dëmushbo
****
Kulina
***
Matis
**Mainline branch
***
Kasharari
**Core Mainline branch
***
Kashibo (
Kakataibo as co-dialect)
***Nawa group
****
Chakobo; (
Pakawara as co-dialect)
****Marubo subgroup
*****
Marubo
*****
Katukina
****Poyanawa subgroup
*****
Poyanawa
*****
Iskonawa
*****
Nukini
****
Shipibo
The Shipibo-Conibo are an indigenous people along the Ucayali River in the Amazon rainforest in Peru. Formerly two groups, they eventually became one tribe through intermarriage and communal rituals and are currently known as the Shipibo-Conib ...
(with Konibo language, Konibo and
Kapanawa as co-dialects)
****Headwaters subgroup
*****
Kashinawa
*****
Amawaka
*****
Yaminawa (dialects: Sharanawa language, Sharanawa,
Yawanawa, Shanenawa language, Shanenawa (Katukina de Feijó language, Katukina de Feijó), Shawanawa language, Shawanawa (Arara), Mastanawa language, Mastanawa,
Marinawa)
*Takanan languages, Takanan
**Takana group
***Tacana language, Tacana (Tupamasa language, Tupamasa)
***Reyesano language, Reyesano (San Borjano language, San Borjano,
Maropa)
***
Araona (Carina language, Carina, Cavina language, Cavina)
***Cavineña language, Cavineña
**Chama group
***Ese'ejja language, Ese'ejja (Ese'eha language, Ese'eha,
Ese Ejja, Ese Exa language, Ese Exa, Tiatinagua language, Tiatinagua, Chama language, Chama, Tambopata-Guarayo language, Tambopata-Guarayo, Huarayo language, Huarayo, Guacanawa language, Guacanawa, Chuncho language, Chuncho, "Chama language, Chama")
***Toromona language, Toromona † (Toromono language, Toromono)
;Payaguá language, Payaguá †
;Puquina language, Puquina † (
Pukina)
;Purían languages, Purían † (Puri-Coroado languages, Puri-Coroado)
*Purí language, Purí † (
Coroado)
*Koropó language, Koropó † (Coropa language, Coropa)
;Qawasqaran languages, Qawasqaran (Alacalufan languages, Alacalufan)
*Qawasqar language, Qawasqar (Northern Alacaluf language, Northern Alacaluf, Alacaluf language, Alacaluf, Kaweskar language, Kaweskar, Kawésqar language, Kawésqar, Kawaskar language, Kawaskar, Aksánas language, Aksánas) (dialects: Kawésqar language, Kawésqar, Tawókser language, Tawókser)
*Alacaluf language, Alacaluf (Central Alacaluf language, Central Alacaluf, Hekaine language, Hekaine)
*Southern Alacaluf language, Southern Alacaluf (Halakwalup language, Halakwalup, Pecheré language, Pecheré)
;Quechuan language, Quechuan
*Central Quechua (Huaihuash (Waywash)/Quechua I)
**Pacaraos Quechua
**Central Quechua
***"Waylay" (Huailay, North)
****Huaylas Quechua (Ancash Quechua)
****Conchucos Quechua
**Ap-am-ah
***Alto Pativilca
***Alto Marañón
***Alto Huallaga (Huánuco)
**"Wankay" (Huancay, South)
***Yaru Quechua (Tarma, Junín)
***Jauja-Huanca Quechua (Jauja, Huaycha Huanca, Huaylla Huanca (Huancayo))
***Huangascar-Topará Quechua
*Peripheral Quechua (Huampuy/Quechua II)
**"Yungay" (Quechua IIA)
***Central
****Laraos
****Lincha
****Apurí
****Chocos
****Madeán
***Northern
****Cañaris-Incahuasi Quechua
****Cajamarca Quechua
**"Chinchay" (Quechua IIB-C)
***Northern
****Chachapoyas Quechua (Amazonas Quechua)
****San Martín Quechua
****Loreto Quechua
****Ecuador Quechua
***Southern
****Southern Peruvian Quechua
****Ayacucho Quechua
****Cuzco Quechua
****Puno Quechua
****Northern Bolivian Quechua
****Southern Bolivian Quechua
****Santiago del Estero Quichua ("Cusco")
****Catamarca-La Rioja Quichua †
;Rikbaktsá language, Rikbaktsá (Aripaktsá language, Aripaktsá, Erikbatsa language, Erikbatsa, Erikpatsa language, Erikpatsa, Rikbaktsa language, Canoeiro)
;Waorani language, Sabela (Huao language, Huao, Wao language, Wao, Auca language, Auca, Huaorani language, Huaorani, Huarani language, Huarani,
Waorani, Auishiri language, Auishiri)
;Sáliban languages, Sáliban (Sálivan languages, Sálivan, Sáliba-Piaroan languages, Sáliba-Piaroan)
*Sáliva language, Sáliva (Sáliba language, Sáliba)
*
Piaroa (Piaroa-Maco language, Piaroa-Maco, Wothüha language, Wothüha, Guagua language, Guagua, Quaqua language, Quaqua)
*Mako language, Mako
;Sechura-Catacaoan languages, Sechura-Catacaoan † (Sec languages, Sec)
*
Sechura †
*Tallán language, Tallán † (Atalán language, Atalán)
**(varieties: Colán language, Colán and Catacaos language, Catacaos)
;
Taruma (Taruamá language, Taruamá)
;
Taushiro (Pinchi language, Pinchi, Pinche language, Pinche)
;Tequiraca language, Tequiraca (
Tekiraka,
Aushiri, Auishiri language, Auishiri, Avishiri language, Avishiri, Avixiri language, Avixiri, Abiquira language, Abiquira, Abishira language, Abishira, Abigira language, Abigira, Agouisiri language, Agouisiri, Ixignor language, Ixignor, Vacacocha language, Vacacocha)
;Tikuna-Yurí languages, Tikuna-Yurí
*
Tikuna (Ticuna language, Ticuna, Tukuna language, Tukuna, Tucuna language, Tucuna)
*Yurí language (Amazon), Yurí (Jurí language, Jurí,
Yuri, Xurúpixuna language, Xurúpixuna)
;Timotean languages, Timotean † (Timote-Cuica languages, Timote-Cuica)
*Timote-Cuica language, Timote-Cuica † (Miguri language, Miguri, Cuica language, Cuica)
*Mucuchí-Maripú language, Mucuchí-Maripú † (Mocochí language, Mocochí; Mirripú language, Mirripú)
;Tiniguan languages, Tiniguan †
*
Tinigua (Timigua language, Timigua)
*
Pamigua (Pamiwa language, Pamiwa) †
;
Trumai (Trumaí language, Trumaí, Tramalhy language, Tramalhy)
;Tukanoan languages, Tukanoan (Tucanoan languages, Tucanoan)
*Western Tukanoan languages, Western Tukanoan
**Coreguaje language, Coreguaje (
Koreguaje, Caquetá language, Caquetá, Correguaje language, Correguaje, Ko'reuaju language, Ko'reuaju, Chaocha Pai language, Chaocha Pai)
**Siona-Secoya language, Siona-Secoya
***Macaguaje language, Macaguaje † (Makawahe language, Makawahe, Piojé language, Piojé)
***Secoya language, Secoya (Piohé language, Piohé, Siona-Secoya language, Siona-Secoya)
***
Siona
**Teteté language, Teteté † (Eteteguaje language, Eteteguaje) (possibly a dialect of
Siona)
**Orejón language, Orejón (Maijuna language, Maijuna, Orejón language, Coto, Orejón language, Koto, Payoguaje language, Payoguaje, Payaguá language, Payaguá,
Payagua, Mai Ja language, Mai Ja, Oregon language, Oregon, Orechon language, Orechon, Tutapi language, Tutapi) (dialect: Nebaji language, Nebaji)
**
Retuarã (Letuama language, Letuama, Tanimuca-Retuarã language, Tanimuca-Retuarã)
**
Yahuna (Jaúna language, Jaúna, Yauna language, Yauna)
**
Tama †
*Eastern Tukanoan languages, Eastern Tukanoan
**Cubeo language, Cubeo (
Kubeo, Pamié language, Pamié, Cuveo language, Cuveo, Cubeu language, Cubeu, Kobeua language, Kobeua, Kobewa language, Kobewa, Kubwa language, Kubwa, Kobéwa language, Kobéwa, Hehenawa language, Hehenawa, Pamiwa language, Pamiwa)
**Miriti language, Miriti † (Miriti-Tapuyo language, Miriti-Tapuyo, Neenoá language, Neenoá)
**Macuna language, Macuna (
Makuna, Buhagana language, Buhagana, Baigana language, Baigana, Wuhána language, Wuhána, Jepa-Matsi language, Jepa-Matsi, Yepá-Mahsá language, Yepá-Mahsá, Yehpá Majsá language, Yehpá Majsá, Yepá Maxsã language, Yepá Maxsã, Yebamasã language, Yebamasã, Paneroa language, Paneroa, Wahana language, Wahana, Makuna-Erulia language, Makuna-Erulia)
**Yupuá-Duriña language, Yupuá-Duriña † (
Yupua, Sokó language, Sokó, Uri language, Uri, Duriña language, Duriña)
**Kueretú language, Kueretú † (Cueretú language, Cueretú, Coretú language, Coretú, Curetú language, Curetú)
**
Desano-
Siriano
**Bará language, Bará-
Tuyuka (Bará language, Barasano, Tuyuca language, Tuyuca)
**Carapano language, Carapano (Karapaná language, Karapaná, Karapano language, Karapano, Carapana-Tapuya language, Carapana-Tapuya,
Tatuyo, Mochda language, Mochda, Moxdoa language, Moxdoa, Mextã language, Mextã)
**Tucano language, Tucano (
Tukano, Dasea language, Dasea, Daxsea language, Daxsea) (dialects: Yohoraa language, Yohoraa (Curaua language, Curaua), Wasona language, Wasona (Uasona language, Uasona))
**Wanano-Piratapuyo language, Wanano-Piratapuyo (Guanano language, Guanano, Wanâna language, Wanâna, Uanana language, Uanana, Anana language, Anana, Kótedia language, Kótedia, Kótirya language, Kótirya, Kotiria; Wanana language, Kotiria; Wanana, Waikena language, Waikena, Waikina language, Waikina, Uiquina language, Uiquina, Waikino language, Waikino, Pira-Tapuya language, Pira-Tapuya, Uaikena language, Uaikena, Uaicana language, Uaicana, Waikhara language, Waikhara, Waina language, Waina, Uaiana language, Uaiana, Uainana language, Uainana, Urubu-Tapuya language, Urubu-Tapuya)
**Arapaso language, Arapaso † (Arapaço language, Arapaço, Arapasso language, Arapasso, Koneá language, Koneá)
;Tupían languages, Tupían
*Western Tupían languages, Western Tupían
**Arikém languages, Arikém subfamily
***Arikém language, Arikém (Ariquême language, Ariquême)
***Kabixiána language, Kabixiána
***Karitiána language, Karitiána (Caritiana language, Caritiana)
**Mondéan languages, Mondéan subfamily
***Paitér language, Paitér (Suruí language, Suruí, Suruí do Jiparaná language, Suruí do Jiparaná, Suruí de Rondônia language, Suruí de Rondônia, Surui Paiter language, Surui Paiter)
***Cinta-larga language, Cinta-larga
***
Gavião (Digüt language, Digüt, Ikõrõ language, Ikõrõ, Gavião do Jiparaná language, Gavião do Jiparaná)
***Zoró language, Zoró
***Mondé language, Mondé (Sanamaikã language, Sanamaikã (Sanamaicá language, Sanamaicá), Salamãi language, Salamãi)
***Aruáshi language, Aruá (Aruaxi language, Aruaxi, Aruashí language, Aruashí)
**Puruborá languages, Puruborá (Boruborá language, Boruborá, Puruba language, Puruba, Aurã language, Aurã, Pumbora language, Pumbora, Puroborá language, Puroborá, Burubora language, Burubora,
Kuyubi, Cujubi language, Cujubi, Migueleno language, Migueleno, Miguelenho language, Miguelenho)
**Ramaráman languages, Ramaráman subfamily
***Káro language, Káro (Ramarama language, Arara, Urukú language, Urukú)
***Ramaráma language, Ramaráma (Itogapúk language, Itogapúk, Ntogapíd language, Ntogapíd)
***Urumí language, Urumí
**Tuparían languages, Tuparían subfamily
***Tuparí language, Tuparí
***Kepkiriwát language, Kepkiriwát (Quepiquiriuate language, Quepiquiriuate, Kepikiriwat language, Kepikiriwat, Kepkeriwát language, Kepkeriwát)
***Makuráp language, Makuráp (Macurap language, Macurap, Macurape language, Macurape)
***Mekéns language, Mekéns (Mekém language, Mekém,
Sakurabiat, Sakyrabiat language, Sakyrabiat)
***Akuntsú language, Akuntsú (Akunsú language, Akunsú)
***Waratégaya language, Waratégaya (Amiapé language, Amiapé)
***Wayoró language, Wayoró (Ayurú language, Ayurú, Wayru language, Wayru, Wayurú language, Wayurú, Ayurú language, Ayurú, Ajurú language, Ajurú, Uaiora language, Uaiora, Wajaru language, Wajaru)
***Mekens language, Mekens
*Eastern Tupían languages, Eastern Tupían
**Awetí language, Awetí (Auetö language, Auetö, Awetö language, Awetö, Aueto language, Aueto, Aueti language, Aueti, Auiti language, Auiti, Arauite language, Arauite, Arauine language, Arauine)
**Jurúnan languages, Jurúnan subfamily
***Jurúna language, Jurúna (Yuruna language, Yuruna, Yudjá language, Yudjá, Djudjá language, Djudjá, Jaruna language, Jaruna)
***Manitsawá language, Manitsawá (Maritsauá language, Maritsauá, Manitzula language, Manitzula) (dialect: Arupai language, Arupai (Urupaya language, Urupaya))
***Xipáya language, Xipáya (
Shipaya, Shipaja language, Shipaja, Xipaia language, Xipaia)
***Mawé language, Mawé (Maué language, Maué, Sataré language, Sataré, Sateré language, Sateré, Sateré-Mawé language, Sateré-Mawé)
**Mundurukún languages, Mundurukún subfamily
***Kuruáya language, Kuruáya (Caravare language, Caravare, Curuaia language, Curuaia, Kuruaia language, Kuruaia)
***Mundurukú language, Mundurukú (Mundurucu language, Mundurucu, Monjoroku language, Monjoroku, Weidyenye language, Weidyenye, Paiquize language, Paiquize, Pari language, Pari, Caras-Pretas language, Caras-Pretas)
**Tupí-Guaranían languages, Tupí-Guaranían subfamily
***Guaranían languages, Guaranían branch
****Old Guaraní language, Guaraní Antigo (Guaraní language, Guaraní, old Guaraní language, old Guaraní)
****Paraguayan Guaraní language, Paraguayan Guaraní (Guaraní language, Guaraní, Guarani paraguaio language, Guarani paraguaio, Avañee language, Avañee)
****Kaiwá language, Kaiwá (Kayowá language, Kayowá, Kaiowá language, Kaiowá, Caiová language, Caiová, Caiguá language, Caiguá, Pãi language, Pãi, Pãi-Tavyterã language, Pãi-Tavyterã)
****Nhandéva language, Nhandéva (
Ñandeva, Chiripá language, Chiripá)
****Xetá language, Xetá (Shetá language, Shetá, Aré language, Aré, Notobotocudo language, Notobotocudo)
****Chiriguano languages, Chiriguano group (Ava Guarani language, Ava, Western Bolivian Guarani, Simba, Chané language, Chané, Izoceño language, Izoceño (Isosó language, Isosó, Izozó language, Izozó),
Tapiete)
****Argentinian Guaraní, Argentina, Bolívian Guaraní, Bolívia, Paraguayan Guaraní, Paraguay (Dietrich 2007)
****Guayakí language, Guayakí (Guayaquí language, Guayaquí, Aché language, Aché, Axe language, Axe)
***Guaráyoan languages, Guaráyoan branch
****Guarayo language, Guarayo (Guarayú language, Guarayú)
****Sirionó language, Sirionó
****Yúki language, Yúki (Yuqui language, Yuqui)
***Tupi languages, Tupi branch of Tupí-Guaranían
****Língua Geral Amazônica (Língua Geral, Nheengatú language, Nheengatú, Tapïhïya language, Tapïhïya, Tupi language, Tupi moderno)
****Língua Geral Paulista (Língua Geral, Tupí language, Tupí)
****Tupí language, Tupí (Old Tupi language, Tupi antigo)
****Tupinambá language, Tupinambá (Língua brasílica, Old Tupi language, Tupi antigo)
***Teneteháran languages, Teneteháran branch
****Avá language, Avá (Avá-Canoeiro language, Canoeiro, Avá-Canoeiro language, Avá-Canoeiro)
****Tapirapé language, Tapirapé
****
Parakanã (Paracanã language, Paracanã, Apiteréwa language, Apiteréwa)
****Tocantins Asuriní language, Tocantins Asuriní (Assurini language, Assurini, Asuriní do Tocantins language, Asuriní do Tocantins, Asuriní do Trocará language, Asuriní do Trocará, Akwáwa language, Akwáwa)
****Suruí language, Suruí (Suruí do Tocantins language, Suruí do Tocantins, Aikewara language, Aikewara, Mudjetíre language, Mudjetíre)
****Tembé language, Tembé (Tenetehára language, Tenetehára)
****Guajajára language, Guajajára (Tenetehára language, Tenetehára)
****Turiwára language, Turiwára (Turiuara language, Turiuara)
***Xingu languages, Xingu branch
****Araweté language, Araweté
****Amanajé language, Amanajé (Amanage language, Amanage, Amanayé language, Amanayé, Amanyé language, Amanyé, Manajo language, Manajo, Manaxo language, Manaxo, Manaze language, Manaze, Manazo language, Manazo)
****Ararandewára language, Ararandewára
****Aurê language, Aurê (Aurá language, Aurá)
****Anambé of Cairarí language, Anambé of Cairarí
****Xingu Asuriní language, Xingu Asuriní (Assurini language, Assurini, Asuriní do Xingu language, Asuriní do Xingu, Asuriní do Coatinema language, Asuriní do Coatinema, Awaeté language, Awaeté)
***Kawahíb languages, Kawahíb branch
****Amondáwa language, Amondáwa (Amundáwa language, Amundáwa)
****Uruewawáu language, Uruewawáu (Uru-eu-wau-wau language, Uru-eu-wau-wau, Uru-eu-uau-uau language, Uru-eu-uau-uau)
****Karipúna language, Karipúna
****Piripkúra language, Piripkúra
****Diahói language, Diahói (Diahui language, Diahui, Jahoi language, Jahoi, Jahui language, Jahui, Diarrui language, Diarrui)
****Parintintín language, Parintintín (Parintintim language, Parintintim, Kagwahív language, Kagwahív)
****Tenharín language, Tenharín (Tenharim language, Tenharim)
****Tupí-Kawahíb language, Tupí-Kawahíb (Tupi do Machado language, Tupi do Machado, Paranawát language, Paranawát, Pawaté language, Pawaté, Wiraféd language, Wiraféd)
*****Apiaká language, Apiaká (Apiacá language, Apiacá)
*****Júma language, Júma (Yuma language, Yuma)
*****Kayabí language, Kayabí (Caiabi language, Caiabi)
***Kamayurá language, Kamayurá (Kamaiurá language, Kamaiurá, Camaiurá language, Camaiurá)
***Northern Tupí-Guaranían languages, Northern Tupí-Guaranían branch
****Anambé of Ehrenreich language, Anambé of Ehrenreich
****Guajá language, Guajá (Awá language, Awá, Avá language, Avá, Awá Guajá language, Awá Guajá, Ayaya language, Ayaya, Guaxare language, Guaxare, Wazaizara language, Wazaizara)
****Ka'apór language, Ka'apór (Urubú language, Urubú, Urubú-Ka'apór language, Urubú-Ka'apór, Kaapor language, Kaapor)
****Takunyapé language, Takunyapé (Taconhapé language, Taconhapé)
****Wayampí language, Wayampí (Oyampi language, Oyampi, Wajãpi language, Wajãpi, Waiãpi language, Waiãpi)
****Wayampipukú language, Wayampipukú
****Emérillon language, Emérillon (Emerenhão language, Emerenhão, Emereñon language, Emereñon, Emerilon language, Emerilon, Melejo language, Melejo, Mereo language, Mereo, Mereyo language, Mereyo, Teco language, Teco)
****Zo'é language, Zo'é (Zoé language, Zoé, Jo'é language, Jo'é)
;Tuxá language, Tuxá † (Tushá language, Tushá, Todela language, Todela)
;
Urarina
The Urarina are an indigenous people of the Peruvian Amazon Basin (Loreto (Department of Peru), Loreto) who inhabit the valleys of the Chambira, Urituyacu, and Corrientes Rivers. According to both archaeological and historical sources, they have ...
(Simacu language, Simacu, Kachá language, Kachá, Itucale language, Itucale, Urariña language, Urariña, Oruarina language, Oruarina)
;Wamoé language, Wamoé † (Uamué language, Uamué, Huamoi language, Huamoi, Umán language, Umán, Uame language, Uame, Huamoé language, Huamoé, Araticum language, Araticum,
Atikum, Aticum language, Aticum)
;
Warao (Guarao language, Guarao, Warau language, Warau, Warrau language, Warrau, Guaruno language, Guaruno, Waraw language, Waraw, Araote language, Araote, Faraute language, Faraute)
;Witotoan languages, Witotoan (Huitotoan languages, Huitotoan)
*Ocaina language, Ocaina (dialects: Dukaiya language, Dukaiya, Ibo'tsa language, Ibo'tsa)
*Early Huitoto language, Early Huitoto
**Nipode language, Nipode (Huitoto Muinane language, Huitoto Muinane, Nïpode language, Nïpode, Nüpode Huitoto language, Nüpode Huitoto)
**Minica-Murai languages, Minica-Murai
***Mɨnɨca language, Mɨnɨca (Huitoto Meneca language, Huitoto Meneca)
***Murui language, Murui (Huitoto Murui language, Huitoto Murui, Murai language, Murai, Búe language, Búe)
;Xukurú language, Xukurú † (Xucuru language, Xucuru, Ichikile language, Ichikile, Shukurú language, Shukurú)
;
Yagan (Yahgan language, Yahgan, Yaghan language, Yaghan, Yamana language, Yamana, Yámana language, Yámana, Tequenica language, Tequenica, Yapoo language, Yapoo)
;Yaguan languages, Yaguan (Peban languages, Peban, Peba-Yaguan languages, Peba-Yaguan family)
*
Yagua (Yihamwo language, Yihamwo, Nijyamïï language, Nijyamïï, Nikyejaada language, Nikyejaada, Yahua language, Yahua, Llagua language, Llagua, Yava language, Yava, Yegua language, Yegua, Mishara language, Mishara)
*
Peba † (Nijamvo language, Nijamvo)
*
Yameo † (Llameo language, Llameo, Camuchivo language, Camuchivo, Masamae language, Masamae, Mazan language, Mazan, Parara language, Parara)
;Yanomaman languages, Yanomaman (Yanomamian languages, Yanomamian)
*Ninam language, Ninam (
Yanam, Xirianá language, Xirianá, Shiriana Casapare language, Shiriana Casapare, Waimiri-Atroarí language, Jawaperi, Crichana language, Crichana, Jawari language, Jawari)
*Sanumá language, Sanumá (Sanimá language, Sanimá, Sanma language, Sanma, Tsanuma language, Tsanuma, Guaika language, Guaika, Samatari language, Samatari, Samatali language, Samatali, Xamatari language, Xamatari) (dialects: Ninam language, Ninam (Shirishana language, Shirishana, Mukajai language, Mukajai), Northern Ninam language, Northern Ninam (
Shiriana, Uraricaa-Paragua language, Uraricaa-Paragua), Caura language, Caura, Ervato-Ventuari language, Ervato-Ventuari, Auaris language, Auaris; Yanoma language, Yanoma, Cobari language, Cobari (Kobali language, Kobali, Cobariwa language, Cobariwa))
*Yanomam language, Yanomam (Waiká language, Waiká (Waicá language, Waicá), Yanomami language, Yanomami, Yanomamé language, Yanomamé, Surara language, Surara, Xurima language, Xurima, Parahuri language, Parahuri, Yanoam language, Yanoam)
**(dialects: Yanamam language, Yanamam (Patimitheri language, Patimitheri, Waika language, Waika), Yanomam language, Yanomam (Naomam language, Naomam, Guadema language, Guadema, Wadema language, Wadema, Warema language, Warema), Yanomay language, Yanomay (Toototobi language, Toototobi), Nanomam language, Nanomam (Karime language, Karime), Jauari language, Jauari (Joari language, Joari, Yoari language, Yoari, Aica language, Aica))
*Yanomamö language, Yanomamö (
Yanomamï, Yamomame language, Yamomame, Guaicá language, Guaicá, Guaharibo language, Guaharibo, Guajaribo language, Guajaribo, Yanomami language, Yanomami, Shamatri language, Shamatri, Shaathari language, Shaathari, Cobari Kobali language, Cobari Kobali, Cobariwa language, Cobariwa)
**(dialects: Eastern Yanomami language, Eastern Yanomami (Parima language, Parima), Western Yanomami language, Western Yanomami (Padamo-Orinoco language, Padamo-Orinoco))
;
Yaruro (Pumé language, Pumé, Llaruro language, Llaruro, Yaruru language, Yaruru, Yuapín language, Yuapín)
;Yaté language, Yaté (Fulnio language, Fulnio, Furniô language, Furniô, Fórnio language, Fórnio, Carnijó language, Carnijó, Iaté language, Iaté, Yathé language, Yathé)
;Yuracaré language, Yuracaré (Yuracare language, Yuracare, Yurucar language, Yurucar, Yuracar language, Yuracar, Yurujure language, Yurujure, Cuchi language, Cuchi, Enete language, Enete)
;Yurumanguí language, Yurumanguí † (Yurimanguí language, Yurimanguí)
;Zamucoan languages, Zamucoan
*
Ayoreo (Ayoré language, Ayoré, Moro language, Moro, Zamuco language, Zamuco, Pyeta language, Pyeta, Yovai language, Yovai)
**(dialect: Tsiricua language, Tsiricua, Tsiracua language, Tsiracua)
*Chamacoco language, Chamacoco (Ishiro language, Ishiro, Jeywo language, Jeywo)
**(dialects: Chamacoco Bravo (
Tomaraho, Tomaraxa language, Tomaraxa, Tumarahá language, Tumarahá), Ebitoso language, Ebitoso (Ebidoso language, Ebidoso, Ishiro language, Ishiro))
;Zaparoan languages, Zaparoan
*Andoa language, Andoa † (Shimigae language, Shimigae)
*
Arabela
*Cahuarano language, Cahuarano †
*Iquito language, Iquito
*Záparo language, Záparo (Kayapi language, Kayapi)
*Gae language, Gae †
*Coronado language, Coronado †
*Oa language, Oa †
See also
*:es:Anexo:Lenguas indígenas de América, Lenguas indígenas de América (Spanish Wikipedia appendix)
*Languages of South America
**Indigenous languages of South America
***Amazonian languages
***List of indigenous languages of Argentina
***List of unclassified languages of South America
***List of extinct languages of South America
****Extinct languages of the Marañón River basin
*Indigenous languages of the Americas
**Classification of indigenous languages of the Americas#South America, Classification of indigenous languages of the Americas
References
{{South American languages
Lists of languages, South America
Languages of South America
Indigenous languages of South America